Cofact - Part 70

Develop a Digital Citizen for Society

13/03/21

Develop a Digital Citizen for Society

By COFACT Thailand

The COVID-19 came out of the blue and attacked the global hard. No single government was ready for it. Letting the government alone to deal with pandemics can’t suppress the virus that spreads so fast. The crisis demands cooperation. Digital citizens utilize their skills to address the problem and their actions could be served as lessons to develop new digital citizens in the future.

Dr. Panachit Kittipanya-Ngam, CEO-ZTRUS presented a paper titled: “Civic Technology and Pandemics” to academics and experts convened at the 14th Year-end Digital Thinkers Forum co-organized by COFACT and networks of civil society organizations on 26 November 2020.

Dr. Panachit shared experiences in applying technology to screen and transfer suspected COVID-19 patients as a way to ease the burden on doctors and nurses. The technology adoption also helps better patient transfers and brings the disease under control. As a result, nearly 300,000 patients were accommodated to the hospital during the first two months of the outbreak. The idea has been adopted from innovative startups that solves the root causes and adapts to cope with all new challenges. The action ultimately paves the way for a comprehensive system that can address flaws.

Concept: Put the right person to the right thing

Dr. Panachit said initial screening system was developed from the concepts of startups that aims to solve the root causes with new tools, rather than mitigating consequences.

“During COVID-19’s initial outbreak, we witnessed widespread panic among Thai people and we feared the hospitals would be overwhelmed. Everyone was getting worried if he or she was infected. If we let everyone go to the hospitals, doctors can’t diagnose every patient. So, we developed a system to match a person suspected he might have been infected (demand) with a hospital (supply). We developed an initial screening system with digital tools to conduct active screening to search for people with high risk of infection,” said Dr. Panachit

“44 days have elapsed since 7 March 2020. We supported more than 100,000 patients. About 200,000 – 300,000 were covered by our system during the next two months. Just imagine, what would happen if these people who were worried sick went to the hospitals at the same time? It would be chaotic. So, we think our idea was the right solution and helped ease the burden of the hospitals. Among 200,000 – 300,000 people, about 20,000 of them deemed at risk of infection. They were later transferred to Chulalongkorn and Rajavithi Hospitals with 50 patients each day,” he added.

Comprehensive citizen volunteering

The big question about communicating with people during a crisis is to provide trusted and reliable information that requires close cooperation with the public sector.

“The first attempt is to create reliable information. We have to work closely with two key state agencies which are the Disease Control Department and Sure Kon Share Center (Sure and Share Center). During the initial stage of cooperation, we began a screening process by handing over questions prepared by the Department of Disease Control to confirm how many people tested positive for COVID-19. We’ve developed tools to cope with the COVID-19 and also offered teleconsulting services, which allow patients to talk with a doctor over the phone,” said Dr. Panachit.

Apart from an initial screening to ease the burden of hospitals, the next mission is to transfer patients with suspected COVID-19 to hospitals while mitigating the spread of virus.

“When we informed the patients that they were at risk of infection, we thought carefully about how they would travel if they didn’t have vehicles. We called the 1669 medical emergency hotline, but they couldn’t take patients with high risk of infection. If they used public transport, the risk would be greater. We had to hire a car and converted it into an ambulance to pick up at-risk-Covid patients and reduce transmission of the coronavirus,” he recalled.

However, problem that followed is the final diagnosis that took several days to confirm the infection. The solution available at that time was to convert hotels to make room for patients. Hotels had lost all revenue and remained empty ever since. Fundraising platform Taejai.com had stepped in and been raising funds to ease the financial burden of patients, reflecting cooperation between public and private sectors in a comprehensive way.

“I believe citizens can work with the state agencies,” Dr. Panachit expressed his opinion, adding that patient screening mission has extended to comprehensive care system that allows individuals to help the government manage the crisis.

Building trust between government and civic sector

People are concerned when the government is handling sensitive information because the state must protect personal data and privacy to ensure citizens’ security. Thus, data must be divided into two categories – disclosable and confidential.

“When we request non-personal data such as the number of hospital beds or locations of stores selling face masks, this information is never available. If we have enough key information in hand, we’ll be able to serve the demands by matching [the patients and hospitals] right away. Startups investors are hot-tempered, quick and very determined to solve problems, but the Thai government displays a reluctance to disclose information,” said Dr. Panachit.

“We have to find a balance between privacy and security. What we have been discussing with the Department of Disease Control is that disclosable information should be made public and most up-to-date. For example, the total number of available hospital beds, number and information about stores selling face masks, or information about available measures to fix the problems. In case of IT-related problems, we can help create better structure that build trust [between the public sector and people] and allow the two sectors to work together. Trust and shared goals should be core values, otherwise both public and private sectors will collapse.

Develop a digital citizen for society

Based on work experience with the public sector during the COVID-19, Dr. Panachit has highlighted three key challenges that the government needs to address before the next pandemic hits. The three challenges are illustrated below:

Organizing data as basic infrastructure to respond to a crisis
Enchaining the end-user experience that allows data exchange between the government and citizens in accordance with data protection rules
Integrating the application programming interface (API) as a new public service

In response, Dr. Jiraporn Wittayasakpan, honorable committee member from the Thai Health Promotion Foundation also opined that knowledge should be developed further into guidelines to boost cooperation on civic tech and solve the social problems. This will encourage people to not only use mobile phone for themselves, but for the sake of society.

“I praised civil society for taking a step forward to address and ease the impact of COVID-19. On the other hand, the ultimate goal of adopting a business model is profit-making. Imagine if the public sector acts as data curator and service facilitators as policy maker. The question is how we can disclose information and make sure that information is in safe hands, not to be used for business purpose,” said Dr. Jiraporn.

“These days, many types of technology risks are inevitable. There is an increasing risk when mobile phones are used. How we can bring these ideas forward and apply them to bring happiness of the people. I want to see this type of model where digital skills are integrated to improve people’s quality of life and make civil society more effective and beautiful like the case of community radio that is owned by several communities and play a significant role in developing communities,” she added.

While Asst. Prof. Dr. ML Taya Kitiyakara, from the Department of Gastroenterology and Hepatology at the Faculty of Medicine Ramathibodi Hospital, Mahidol University said the technology adoption is flexible, right to the point and comprehensive. In his view, the formation of the technology also strengthens community resilience by utilizing resources from diverse society to lift living standard of the poor and the underprivileged. Doctors, nurses and healthcare workers can’t cope with the COVID-19 pandemic without support from other sectors of the society.

“The hospitals manage patient flow, and we adjust the plan in line with problems that arise. I want to highlight efforts made by the project. It reflects good cooperation among different groups of startups. We should urge others to apply this model and take action, but the question remains about how we can encourage others to follow suit because cooperation between the public and private sectors require trust to some extent. So, procedure must be set up to allow a close collaboration [between the two sectors] to occur in the near future,” Dr. Taya explained.

The panel discussion made the audience become more aware of the importance of civil society in a digital era. When a crisis strikes, the government alone can’t address the problems from all sides. Thus, civil society plays a significant role in helping the country survive this crisis. In order to work with state agencies more effectively, civil society must disclose information that is necessary for crisis mitigation. Lessons shared by startups will be serves as a model for Thai society to develop digital citizens in the future.

Tags cofact, covid

บทความ

COVID-19 ‘Missing (you) is missing’: Inequality in the Digital Era

13/03/21

COVID-19 ‘Missing (you) is missing’: Inequality in the Digital Era
By COFACT Thailand

In light of COVID-19 crisis, access to internet connection becomes “the 5th basic needs” because everyone adheres to social distancing amid the new normal. Internet has become a shared space that connects every of us who stays home. It also serves as the government’s platform for citizens to register and receive financial aid. However, relief schemes remain an obstacle for those who “lack internet access”, especially vulnerable groups who are economically disadvantaged. The digital age, in fact, is leaving them more vulnerable to inequality.

Mr. Sunit Shrestha, Managing Director of the ChangeFusion Institute presented a paper titled: “COVID-19 ‘Missing (you) is missing’: Inequality in the Digital Era” to academics and experts convened at the 14th Year-end Digital Thinkers Forum co-organized by COFACT, Thai Health Promotion Foundation, Thailand Institute of Justice and Friedrich Naumann Foundation on 26 November 2020.

Mr. Sunit has summarized four dimensions of digital inequality which are shown below:

Dimension 1: inequality of internet access

Data about access to internet collected by state agencies are different. Lack of internet access can be assessed and according to the National Broadcasting and Telecommunications Commission (NBTC), at least 10 million Thai people still lack access to internet in 2019. Thailand’s population stands at 66.5 million, of whom 50.1 million have access to the internet. 16 million still lack internet access. The NBTC wrote on its webpage saying, the statistics doesn’t cover over 20 million people who are under the Pracharat Internet project (Government Nation-wide internet project). Meanwhile, according to statistics from the National Statistical Office (NSO) in 2018, the pool was conducted using a simple random sampling method on people aged over 6 who use digital tools, the survey found that 40% of them have never used the internet.

Lack of internet access has prevented vulnerable groups from receiving financial aid from the state. For example, Rao Mai Thing Kan (or “Nobody will be left behind” in Thai) that aims to allocate 5,000 baht per month for three months between April and June 2019. During the registration period, a large number of people had failed to register online. Dimension 2: Lack of internet access put people’s lives at risk During the first wave of COVID-19 swept across Thailand, lack of internet access put people’s lives at risk because they have no clue about preventive measures and the COVID-19 situation at different areas. A vast group of people don’t receive Covid-19 financial aid, vulnerable groups in particular.

If people can’t access website or Facebook Page of the Centre for COVID-19 Situation Administration (CCSA), they have to rely on news broadcast on mainstream media such as radio, television and newspaper that doesn’t come in real time.
Mr. Sunit said, “Information about COVID-19 is constantly changing because this is an emerging infectious disease. We still don’t know a lot of things. We don’t even know symptoms. Information about the disease keeps changing, for instance, the World Health Organization (WHO) spoke about wearing or not wearing a mask. During a fresh round of Covid-19 infections, the WHO recommended the global population not to wear a mask because the virus wasn’t dangerous and didn’t spread easily, but later urged people to wear it due to a change in information.”

This example reflects lack of internet access among people that later led to higher risk of infection. They also lack access to financial aid or donation because they don’t know types of aid and sources. Furthermore, vulnerable people tend to be at a higher risk of being tricked by the criminals like the case in which chao guay (grass jelly) seller (or shall we use street vendor?) had no idea about the amount of a crash handout and didn’t know how to withdraw money from an ATM. Some of his money were taken by the thief.

Mr. Sunit Shrestha, Managing Director of the ChangeFusion Institute

Dimension 3: Digital skills and fact-checking

Mr. Sunit stressed that lack of digital skills is reflected in fake news getting shared. Fortunately, no one in Thailand was dead because of coronavirus-related misinformation. Although digital tools are used in constructive ways, for example, running a page to promote local job vacancies or teach selling products online, it a causes higher possibility of sex trade and online gambling.

Dimension 4: Digital citizens and reduced inequality

Another inequality-related issue that increased during the COVID-19 outbreak during the past year is the government appears reluctant to share its information. For example, several inventors in Thailand developed mobile applications that are able to track the location of stores selling face masks, but due to lack of support from the government, the apps provided inaccurate information. Unlike Taiwan, the government fully supports the development of the application that can accurately track the stores’ locations and the amount of face masks available at each shop. Thus, having digital citizens in decision-making circle is necessary to help fix social problems and also allow public access to information as well as aids through different tools.

Ways to reduce inequality of the Thai government Another speaker is Mr. Tippatrai Saelawong, researcher at Thailand Development Research Institute (TDRI) who highlighted responses from Thai people to the coronavirus has been remarkably divisive.

“The yarning gaps of the so-called “Digital Divide”, which sill left unaddressed, has led to lack of educational and job opportunities. The divisiveness was amplified by the pandemic. For instance, when nationwide lockdown measures were enforced, a large number of people were left unemployed because they couldn’t work from home,” said Mr. Tippatrai.

Mr. Tippatrai Saelawong, researcher at Thailand Development Research Institute (TDRI)

“The government hasn’t paid much attention to e-government reforms. For example, policies that aim to help the poor fail to reach out to the target group because the government can’t find out all poor people. However, in every crisis there is opportunity, when the central government showed limits to the pandemic crisis, the local government officials had a chance to show their capacity through roles of village health volunteers and an installation of the “Pantries of Happiness”, known as tu pan sook. The roadside cupboards are seen as new innovation that helps people make ends meet during the pandemic crisis, the government can organize vast database of poor people more systemically. Good governance and database connection will bear fruit for the country.” Problems behind the three causes of inequality include out-of-date regulations, wealth inequality generated by the government itself, for example, power has been given to local authorities, but administration hasn’t really been decentralized. Also, the government ignores safety nets and often hands over financial aid, rather than making Thailand a “welfare state”. Good governance of digital government According to Prof. Surichai Wun’gaeo, professor at the Chulalongkorn University Social Research Institute (CUSRI), problems regarding inequality and good governance of digital government intensified amid doubts over whether information are stored for whom. Meanwhile, the government can’t yet find out which departments failed to do their jobs since each department kept saying they were facing budget constraints. Over the past years, Prof. Surichai said Thailand has been a highly centralized state. During the pandemic, the state controlled the suspected cases [of Covid-19] with the emergency decree. The country, however, witnessed a change that caused by the strength of civic groups. “The debate scope of digital citizenship must be extended beyond its pros and cons, or its true and false news. Rather than going against it, studies should be conducted on roles of emerging digital citizens. Civil society should be able to keep an eye out for public administration, good governance, treatment of the underprivileged, and other matters that don’t come from the central government’s press conference. Questions remain about how we can make reform of the government and other state agencies, whether by themselves or through cooperation, a national agenda,” he explained. The panel discussion highlighted that public access to information “seem” boundless in digital age, but in fact vulnerable groups of people can’t have internet access “equally”. Inequality manifested itself even before the COVID-19 but was unseen in a digital world. Thus, the only way to reduce inequality among Thai citizens and reach out to them to alleviate their hardship is to think though the inequality in a digital world.

บทความ

9 Skills for digital citizens during the New Normal

13/03/21

9 Skills for digital citizens during the New Normal

By COFACT Thailand

Without realizing it, the new normal speeds up digital transformation. A lockdown forces people to search information on the internet. A phenomenon called “Share Kon Sure”, or sharing before fact checked, has stirred up nationwide panic about information. Some people go to the hospitals unnecessarily or become so afraid to touch any objects. Questions remain about how people can live happily in the new normal and digital era.

Speaking at the 14^th Year-end Digital Thinkers Forum that was co-organized by COFACT, Thai Health Promotion Foundation, Thailand Institute of Justice and Friedrich Naumann Foundation on 26 November 2020, Peerapon Anutarasoat, manager of the Thai News Agency’s (MCOT) Sure Kon Share Center (Sure and Share) presented a paper titled “Digital citizens and ways to deal with Infodemic”, the term that refers to a wave of fake news and misinformation about the pandemic on social media.

Mr. Peerapon has highlighted nine skills necessary for digital citizenship which are shown below:

9 skills of digital citizenship

A digital citizen not only refers to a person having access to internet, but also a set of the right digital skills. The eight competencies are found as follows:

Maintaining one’s identity
Protecting personal information
Analyzing data sources with good judgement
Managing time spent looking at a screen
Dealing with cyber threats
Managing database online
Securing personal data on the internet
Using technology ethically

However, according to research on problems with digital citizenship during the coronavirus pandemic, Mr. Peerapon said one more skill needs to be added to the list which is an ability to differentiate between real life and online world.

“I think we sometimes adopt the online habits – ‘undo’ or ‘reset’ – in real life. But in reality, we can’t turn back time and undo whatever we did. We will fall victim to online scams if we trust people online in the same way we trust people in the real world,” he explained.

Final examinations of digital citizenship

Mr. Peerapon designed an assessment for digital citizenship during the COVID-19 pandemic. Five subjects have been created and served as final examinations to help digital citizens identify underlying problems.

“The first subject is preparing for pandemics. I give an ‘F’ grading for the world’s population who failed to be well prepared for the deadly disease. Bill Gates warned of it in 2015 when an Ebola pandemic broke out saying, ‘we used to be afraid of nuclear bombs wiping out the world, but today we’re so scared of virus instead’. When the first case of the coronavirus disease was detected, we still lacked preparation. We learn how to access the internet and protect ourselves against hackers but haven’t taught people how to deal with pandemics and infodemic,” he said.

“The second subject is dealing with unexpected events. I also give an ‘F’ grading for both Thai and overseas citizens. For example, a Chinese doctor who issued the first warning about the deadly coronavirus outbreak, but state authorities tried to cover up the disease, causing the situation uncontrollable during the first phase. Likewise, in Thailand, right after the pandemic broke out, waves of false news spreading on social media. Misunderstandings arose when an image of a drunk man lying on the pavement was widely shared online with a message saying he died of COVID-19. We were not ready to cope with the pandemic and with unforeseen events, the Covid situation has taken a serious turn for the worse. Widespread misinformation is on the rise and it makes an already-bad situation even worse.”

“The third subject is to teach students to deal with misinformation. I give a ‘D-’ grading. The new pandemic is a very deadly virus and the only source of information for everyone is the internet. Thus, the users easily fall into victim to false news. Misleading information is disseminated by nearly every sector of the society, including state agencies, significant figures, experts, media/influencers, and product sellers. It’s spreading around the world and swindling people.”

“The fourth subject is adjustment and adaptability in the time of COVID-19 which gets ‘B’ grade because people adjust and adapt to cope with the changes well. For example, a Tu Pan Sook or ‘Pantries of Happiness’. Both in reality and digital world, several official online channels have been introduced free of charge to people, so they can stay at home happier.”

“In the fifth and last subject which is to live with the unpredictable coronavirus, people receive ‘D-’ grade. I think people aren’t doing good enough, for example, fewer and fewer people are scanning a Thai Chana QR code.”

Prior to the end of panel discussion, Assistant Professor Dr. Uajit Virojtrairatt, General Secretariat, Media Monitor, and advisor to COFACT opined that concrete actions must be taken to deal with the blurred line between reality and the digital world.

“In my opinion, the third subject which is about how to deal with false news. There should be tangible manners for the public, so they’ve a better understanding of the preparedness. In regard to nine skills of digital citizenship, questions remain about how people can distinguish between the digital world and reality. If clearer instruction [on this matter] can be provided in the future, for instance, bringing more human values in the digital age. Studies suggest that it would be beneficial if people successfully overcome the blurring line [between the digital world and reality],” Dr. Uajit said.

While Adisak Limparungpatanakij, president of Nation Broadcasting Corporation (NBC) has expressed his views on “getting ripped apart online”.

“I see getting ripped apart online as a pandemic because when one person starts, others will follow suit without verifying the fact. I was bombarded online once, although I didn’t do a lot of things that have been publicly said. But misleading information continued to be widely shared. If people aren’t immune to fake news, they will believe it. I urge people to learn more of infodemic – what characteristics of infodemic are, what kind of society infodemic can bring, or which social media platform shares the most fake news. For instance, what can be done to reduce fake news on LINE, a chat application that uses letter sealing? How can we deal with people who already believe in fake news and what would happen if this problem gets ignored? In some countries, the social media addiction treatment is available, and I think this is an interesting case,” Mr. Adisak said.

The panel discussion shed light on challenges faced by digital citizens and ways to equip digital citizens with nine necessary skills. In reality, it’s hard to differentiate digital citizenship in the real world. Thus, Thai society needs to develop citizens of both worlds to be healthier, so no one falls victim to the next pandemic which can affect us physically and emotionally.

บทความ

Privacy Rights in the Thai Context

13/03/21

Privacy Rights in the Thai Context
By COFACT Thailand

In light of COVID-19 crisis, it’s not only the virus that has widely spread but disclosure of personal information also causes harm to privacy rights of Thai people and the families tend to “get ripped apart online” because of pandemic overreaction.

During the 14th Year-end Digital Thinkers Forum organized by COFACT and networks of civil society organizations on 26 November 2020, Ms.Thitirat Thipsamritkul, a lecturer at Thammasat University’s Faculty of Law presented a paper titled “Thailand’s lessons learned to earn public’s trust in data security in addressing the pandemic” that highlights conflict between individual rights and public health. The details are shown below.

Ms. Thitirat said contact-tracing application is necessary and conducted by the World Health Organization (WHO) as a way to control and prevent COVID-19 and other communicable diseases. However, the government’s request for “necessary” personal information to track COVID-19 cases remains questionable because if the state requests “unrelated” personal information, this means that personal data of Thai people may be threatened. Thus, conflict between privacy and public health grows. Not only that, families of patients with COVID-19 are also being affected in most cases.

“Over the past year, laws governing the personal data protection remains unclear with the enforcement of the Personal Data Protection Act (2019) being postponed by a year due to the COVID-19. The government should be more concerned about economy, not data protection during the coronavirus pandemic. But the ministry issued an announcement, ensuring data security and its rights to access people’s personal information. At present, only the public sector is subject to private data protection as stipulated in the Official Information Act (1997) that shares the same logic with the Personal Data Protection Act (2019). People’s personal data, thus, can be used for the purpose of public health,” Ms. Thitirat explained.

The first case is Fit-to-Fly health certificate that confirms passengers are fit to fly. The certificate, however, doesn’t guarantee if they pose risk of being infected. The certificate undoubtedly sparked public concerns over the necessity of the state’s request for personal data in bringing the virus under control.

To summarize, three principles should be taken into consideration when it comes to protecting personal data – the use of data to combat pandemics, transparency (such as who acknowledges disclosure of data, how long data is stored, and is data used fairly) and data security (protecting the confidentiality of data). Thus, there’re lessons from past pandemics for everyone to learn.

Personal information is a double-edged sword

Disclosing personal information to other people can put everyone at “greater risk”. Ms. Thitirat has listed five case studies and shared them with the audience. He questioned all events that led to thought-provoking discussions.

The second case involves a quarantine app that has been rolled out to track and monitor people arriving from foreign countries that are heavily hit by the coronavirus. The application requests information such as body temperature. Concerns raised over the necessity of such questions.

The third case is the leaking of the passengers’ personal information, including full names, passport numbers, addresses and flight numbers. Some of personal details that should not be made publicly became available.

The fourth case refers to a request of Telecom Operators and the Department of Disease Control to seek phone numbers of citizens and link the numbers with risk areas. If the government is aware of Covid-affected zones, questions remain about the necessity of use of contact-tracing application.

Privacy rights in the Thai context

Views on privacy differ wildly between Asian and Western cultures. In Thailand, extended family networks dominate rural areas, answers for personal questions such as what grade are you in?, where do you work? and who will you marry? can be “revealed”.. The westerners, in contrast, aren’t used to “poking their noses into other people's business”. Thus, people in the West place “considerable emphasis” on privacy while Thai people in rural areas see this curiosity “common”.

According to Prof. Pirongrong Ramasoota, Faculty of Communication Art, Chulalongkorn University, said even Thai people living in urban areas view privacy differently from rural populations. For example, having the health volunteers on the coronavirus frontline may be seen as invaders of privacy for urban residents but people who are living in rural areas feel safer when there are health volunteers monitoring those who undergo mandatory 14-day isolation and confirming that they are free from the virus and can return to normal lives after isolation.

In addition, Prof. Pirongrong said, there are two contact-tracing apps available today which are “Thai Chana”, or Thailand Wins and “Mor Chana”, or Doctors Win.

“The Mor Chana app has been rolled out because of economic concerns from the private sector. This application requires personal and sensitive data such as a permission to track GPS location. Since the pandemic situation at that time wasn’t bad, the app had not yet been so popular. Whereas, Thai Chana was launched with a Personal Data Protection Committee being in charge on May 15 when a nationwide lockdown was lifted. Later on, the Department of Disease Control held a series of meetings with Krungthai Bank (KTB) after May 22 when the Department realized they are actually data controller,” she said.

“Thai people aren’t casual about privacy and believe information they see in a television or computer is reliable enough. But we must not forget that cybercrime exists. Our personal data is very significant. If the users give away their personal data easily, cybercrime rates are expected to continue rising. Policy makers, including the Department of Disease Control, have responsibility for several key decisions in caring for personal data in order to make sure data is perfectly safe from online thefts,” said Prof. Kanchana.

Today, several mobile applications require ID number for registration. In Prof. Kanchana’s opinion, the users must think whether giving out personal information is worthwhile. Personal data protection involves three parties – users, policy makers and software developers, who play a key role in addressing the cybercrime.

During a Q&A session, Prof. Kanchana also highlighted the fact that the context plays an important role in shaping different views of privacy among Thai people.

“Rural residents could not care less about privacy, compared to urban population. We will gradually get used to the data being stolen if we don’t realize negative consequences. In case of village health volunteers, they’re able to know every single details of community members because it’s the way of life in Asia, including Japan. Unlike Europe, different culture and population density make their people aware of privacy,” she explained.

Nevertheless, questions remain about Thailand’s standards on disclosure of personal data in rural and urban contexts while making the general public feel safe from coronavirus outbreak and cybersecurity threats. The degree and strictness of law enforcement must be increased to address the commingling of personal data by those who did it without taking any proper precautions. In digital era, information is spreading rapidly. Thai way of life may pose a risk for data security and eventually lead to rising cybercrime.

Tags cofact, privacy, Thailand

Editors’ Picks

การแบนสื่อจากการนำเสนอข่าวที่บิดเบือน : จากวันที่มี #แบนสื่อ ในโลกออนไลน์ สู่วันที่สื่อเริ่มเปลี่ยนทาง [ส่องสื่อ x Cofact Ep.2]

2/02/21

การแบนสื่อจากการนำเสนอข่าวที่บิดเบือน : จากวันที่มี #แบนสื่อ ในโลกออนไลน์ สู่วันที่สื่อเริ่มเปลี่ยนทาง [ส่องสื่อ x Cofact Ep.2]

29 มกราคม 2564
เกริกธัช คุณานุปถัมภ์
Media Insight, ประวัติศาสตร์สื่อ, ส่องสื่อ x Cofact

บทความชุดนี้ได้รับความร่วมมือในการร่วมผลิตระหว่างทีมกองบรรณาธิการเว็บไซต์ส่องสื่อ , COFACT ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มสำหรับตรวจสอบข่าวปลอมในประเทศไทย และมูลนิธิฟรีดริช เนามัน (Friedrich Naumann Foundation for Freedom) ประเทศไทย

ขอบคุณที่มา เวบไซต์ส่องสื่อ

หลังจากที่เราได้อ่านบทความแรกเกี่ยวกับข่าวปลอมบนโลกออนไลน์กันไปแล้ว เรากลับมาดูการทำหน้าที่ของสื่อหลักตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และการแบนสื่อจากภาครัฐและประชาชน โดยเราขอพาทุกคนย้อนกลับไปเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 หรือยุคมืดของเสรีภาพสื่อมวลชน โดยในงานสัมมนา หัวข้อ “40 ปี 14 ตุลา 2516 เส้นทางเสรีภาพสื่อไทย” นางบัญญัติ ทัศนียะเวช อดีตนายกสมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ได้กล่าวว่า มีการสร้างสถานการณ์ขึ้นมา จนทำให้เกิดการปฏิรูปการปกครอง และทำให้เสรีภาพมืดมิด นายสมัคร สุนทรเวช รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยในขณะนั้นได้สั่งปิดหนังสือพิมพ์ทุกฉบับ ทำให้สื่อมวลชนต้องไปรายงานตัวที่กองบัญชาการกองทัพไทย เพื่อขอเปิดสำนักพิมพ์ แต่ต้องมีเงื่อนไขติดตัวมา เช่นไม่ให้รับนักข่าวคนนั้นเข้าทำงาน และทำให้นักข่าวหลายคนต้องถูกไล่ออก หลายคนก็ต้องตกงานและต้องเสียสละเพื่อให้หนังสือพิมพ์ได้เปิด

เมื่อครั้นเข้าสู่ยุค พฤษภาทมิฬ 2535 พล.อ.สุจินดา คราประยูร ซึ่งเป็นนายกรัฐมนตรีที่มาจากคณะ รสช. ก็เกิดการชุมนุมขึ้น แต่สื่อวิทยุและโทรทัศน์ที่ควบคุมโดยรัฐบาล กลับออกข่าวที่ทำให้สิ่งที่เป็นดำกลับเป็นขาว ออกข่าวตรงกันข้ามกับหนังสือพิมพ์อยู่ตลอดเวลา

เราจะเห็นได้ว่า ในอดีต สื่อจะถูกภาครัฐควบคุมไปจนถึงการแบนหรือปิดกิจการไปเลย ทีนี้เราลองมองกลับมาดูสื่อหลักในปัจจุบันกันดีกว่า ยุคที่สื่อมีอิสระเสรีมากขึ้น ภาครัฐควบคุมได้ยากลำบากมากขึ้น แต่กลับกัน สื่อเลือกปิดการนำเสนอข่าวเอง เช่น กรณีรายการเก็บตกจากเนชั่น เมื่อวันที่ 19 มี.ค. 2562 กนก รัตน์วงศ์สกุล เปิดเสียงคล้ายทักษิณ ชินวัตร กับ ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ สนทนากัน ซึ่งในเวลาต่อมาผู้อัดวิดีโอวิเคราะห์เสียงดังกล่าวว่าตนเองได้นำคลิปขณะที่ ทักษิณไปบรรยายที่ ร.ร.สามเสนวิทยาลัย เมื่อปี 2546 มาเปรียบเทียบและพบว่าตรงกัน และนั่นทำให้คนตั้งข้อสงสัยจนสามารถสืบได้ว่าคลิปเสียงที่รายการข่าวข้น คนเนชั่น นำมาเผยแพร่นั้นเป็นการตัดต่อ จนเกิดกระแสเรียกร้องต่อความรับผิดชอบและเกิด #เนชั่นโป๊ะแตก ติดเทรนด์อันดับ 1 ในทวิตเตอร์ ซึ่งในตอนนั้นเริ่มมีกระแสแบนเนชั่น แต่กระแสยังไม่แรงมาก จากกรณีดังกล่าว เราจะเห็นว่า มีนำเสนอข่าว Fake News ขึ้นมา โดยการตัดต่อ ดัดแปลง (Manipulated Content) และทำให้เข้าใจผิด (Misleading) เช่น การนำคลิปเสียงการสนทนากันระหว่างบุคคลสองคนมาเปิดพร้อมขึ้นรูปภาพของคนสองคน แต่ทำให้เป็นสีดำมาเปิดในรายการและมีการโทรศัพท์สัมภาษณ์คุณธนาธร ซึ่งทำให้ทุกคนเข้าใจว่าคนในคลิปเสียงเป็นคุณธนาธร

วันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2563 ศาลรัฐธรรมนูญ มีมติให้ยุบพรรคอนาคตใหม่ ทำให้เกิดการประท้วงขึ้นในพื้นที่สถานศึกษาต่าง ๆ และก็ได้หยุดไปช่วงหนึ่งเนื่องจากการระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ และได้เริ่มกลับมาชุมนุมในวันที่ 5 มิถุนายน 2563 จากเหตุการณ์ที่คุณวันเฉลิมถูกอุ้มหายไปจากหน้าที่พักในกรุงพนมเปญ ประเทศกัมพูชา ภายใต้การนำโดยนายพริษฐ์ ชิวารักษ์ โดยได้จัดชุมนุมที่ลานสกายวอล์ก หน้าหอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพฯ เพื่อทวงความเป็นธรรมให้กับนายวันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ท่ามกลางกระแส “#Saveวันเฉลิม”

หลังจากนั้นได้เกิดการชุมนุมต่อมาอีกหลายครั้ง จนกระทั่งวันที่ 18 สิงหาคม 2563 มีกระแสแบนเนชั่นเกิดขึ้นในโลกสังคมออนไลน์ และครั้งนี้มีการสนับสนุนให้แบนผู้สนับสนุนช่องเนชั่นด้วย จนเป็นที่มาของ #แบนสปอนเซอร์เนชั่น ซึ่งเหตุการณ์นี้เกิดจาก 2 เหตุผล ประกอบไปด้วย

นักข่าวเนชั่นปกปิดต้นสังกัดรายงานข่าวม็อบและสร้างข่าวบิดเบือน (ตัดต่อ ดัดแปลงและทำให้เข้าใจผิด) จาก “เหตุการณ์ชุมนุมที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย” เมื่อวันอาทิตย์ที่ 16 สิงหาคม 2563 โดยนักข่าวของเนชั่นบอกกว่ามาจากช่อง NEW18 แล้วนำคลิปสัมภาษณ์ไปออกช่องเนชั่น และตัดต่อช่วงที่สร้างความเสียหายแก่ผู้ถูกสัมภาษณ์ (หนีพ่อแม่มาม็อบ)
รายการเก็บตกข่าวภาคเที่ยงพยายามบิดเบือน โดยการนำเสนอข่าวเชื่อมโยงมั่ว ๆ ตัดต่อ ดัดแปลง และทำให้เข้าใจผิดในความหมายของการชูสามนิ้วของเด็กนักเรียนในโรงเรียน ทั้ง ๆ ที่สามนิ้วมีความหมายโดยสากลคือ เสรีภาพ ภราดรภาพ และความเสมอภาพ โดยเนชั่นนำรูปชูสามนิ้วที่สื่อถึง เช่น โกงข้าว ล้มเจ้า และเผาเมือง เป็นต้น

ทำให้ประชาชนส่วนหนึ่งคิดว่าเนชั่นไม่มีความเป็นกลางและอยู่ข้างประชาชน จนเกิดกิจกรรมต่าง ๆ เช่น ในวันแม่ปีนี้ ชวนแม่เลิกดูเนชั่น การแนะนำสินค้าทดแทนสินค้าที่เป็นผู้สนับสนุนช่องเนชั่น และวิธีการลบช่องเนชั่นจากโทรทัศน์ เป็นต้น ในเวลาต่อมาช่องเนชั่นออกมายอมรับว่า มีบริษัทหลายแห่ง ทยอยถอนโฆษณาออกจากเนชั่นเรื่อย ๆ และเราสามารถเห็นผลกระทบจากกระแสสังคม และการเคลื่อนไหวของประชาชนที่ตระหนักถึงการนำเสนอข่าวบิดเบือนว่า ไม่สมควรทำได้

จากงบการเงินงวดไตรมาสที่ 2/2563 ของบริษัท เนชั่น บรอดแคสติ้ง คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) รายงานต่อตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย รายงานว่าบริษัทมีรายได้ทั้งหมด 222,449,000 บาท แบ่งเป็นรายได้จากโฆษณาทางโทรทัศน์ ทั้งหมด 108,100,000 บาท สื่อโฆษณาทางออนไลน์ 4,641,000 บาท การจำหน่ายผลิตภัณฑ์ 105,285,000 บาท และธุรกิจนำเที่ยว 4,473,000 บาท ซึ่งทำให้รายได้เพิ่มขึ้นจากปี 2562 ที่มีรายได้อยู่ที่ 107,684,000 บาท แต่กลับมีผลประกอบการขาดทุนอยู่ที่ 4,641,000 บาท

ซึ่งในภายหลังทีมงานส่องสื่อได้มีโอกาสสัมภาษณ์ คุณอดิศักดิ์ ลิมปรุ่งพัฒนกิจ ผู้อำนวยการใหญ่ บริษัท เนชั่น บรอดแคสติ้ง คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) ในปัจจุบัน โดยได้กล่าวว่า “การแบนสื่อ จริง ๆ เมื่อ 3-5 ปีที่ผ่านมาไม่ได้ผล เพราะสปอนเซอร์ไม่ได้สนใจ เพราะมันไม่ได้เป็นสิ่งที่ผู้บริโภคมีการตอบสนองสักเท่าไหร่ แต่ตอนนี้ได้ผล ต้องยอมรับ เพราะพลังของผู้บริโภคสูงและเป็นกระแสระดับ Global ทั่วโลกก็มีเช่นกัน เช่น Facebook ก็ยังมีถูกแบน อันนี้ก็เหมือนกันเป็นเรื่องปกติที่สื่อจะถูกแบน เนื่องจากไม่ระวังตัว ไม่แม่นในหลักการทำงาน ก็เกิดการแบนเกิดขึ้น และถามว่าจะสร้างความเชื่อมั่น เราก็กลับมาทำความเป็นสื่อมืออาชีพ มันไม่ใช่เรื่องของความเป็นกลาง คือสื่อมีจุดยืนได้ แต่ต้องไม่แสดงออกด้วยความรุนแรง อย่างเช่น Hate speech ทั้งท่าทาง การใช้ข้อความบนหน้าจอ สีที่ใช้ ภาษากายของผู้นำเสนอ ซึ่งไม่จำเป็นต้องเป็นกลาง แต่เราต้องเปิดกว้างให้คนอื่นโต้แย้งได้ ไม่ไปโจมตีเขา”

นอกจากนั้นเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน 2563 ได้เกิดกรณีการรายงานข่าวของรายการข่าวค่ำช่องวัน ซึ่งถ่ายทอดสดจากการชุมนุมที่ท้องสนามหลวง ทางทีมงานข่าวช่องวันได้มีการนำเสนอข่าวของนักข่าวภาคสนาม โดยภาพที่นำเสนอนั้นเป็นภาพตัดต่อจาก 2 เหตุการณ์ คือ เหตุการณ์ฉีดน้ำแรงดันสูงเกิดขึ้น และเหตุการณ์ย้ายรถของทางเจ้าหน้าที่ตำรวจที่เวลาใกล้เคียงกันมารายงาน จนอาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดว่าเป็นเวลาเดียวกันได้ แต่แท้ที่จริงแล้วเหตุการณ์ที่ 1 และ 2 เกิดหลังจากนั้นห่างกันเกือบครึ่งชั่วโมง จนทำให้เกิดกระแสแบนช่องวัน ซึ่งเป็นช่องต้นสังกัดขึ้นมาในสังคมโลกออนไลน์ และนำผู้สนับสนุนช่องวันมาพูดถึงอีกครั้งเหมือนกับกรณีแบนเนชั่น

และในวันที่ 25 พฤศจิกายน 2563 ก็ยังได้เกิดกรณีรายงานข่าวชุมนุมหน้าธนาคารไทยพาณิชย์สำนักงานใหญ่ ซึ่งไทยรัฐทีวีรายงานข่าวผิดจากความเป็นจริง ด้วยความต้องการรายงานข่าวสารให้ถึงมือประชาชนอย่างรวดเร็ว โดยข้อมูลที่มีไม่เพียงพอและรีบด่วนสรุปข่าวจากความเข้าใจของตัวเอง ซึ่งรายงานข่าวว่า กลุ่มนักเรียนอาชีวะก่อเหตุทะเลาะวิวาทกันและมีการใช้อาวุธกันเอง จนมีผู้ได้รับบาดเจ็บ ทำให้เกิดกระแสแบนไทยรัฐเกิดขึ้นในโลกสังคมออนไลน์อีกครั้ง และในภายหลังได้ออกแถลงขออภัยในการรายงานข่าวดังกล่าวแล้ว

เราจะเห็นได้ว่ารูปแบบการนำเสนอข่าว Fake News ของสำนักข่าวต่าง ๆ นั้นเกิดขึ้นได้อย่างไรบ้าง? รวมไปถึงแนวทางการแก้ไขในแต่ละกรณีศึกษาไปแล้ว ซึ่งหลังจากนี้เราคงต้องจับตากันต่อไปว่าการนำเสนอข่าวทางการเมืองของสื่อมวลชนในเมืองไทยจะมีประเด็นเหล่านี้เกิดขึ้นอีกในปี 2564 หรือไม่? ต้องคอยติดตามกัน

เรียบเรียงโดย กองบรรณาธิการเว็บไซต์ส่องสื่อ

คนใกล้ชิดของคุณ อาจตกเป็นเหยื่อของข่าวลวง หรือส่งต่อข่าวลวงบนอินเทอร์เน็ตโดยไม่รู้ตัว ร่วมด้วยชัวร์ก่อนแชร์ใช้ COFACT ตรววจสอบง่ายๆ ที่ https://cofact.org/ หรือ LINE Official Account : @Cofact

ที่มา :
https://prachatai.com/journal/2013/10/49229
https://prachatai.com/journal/2019/03/81590
https://brandinside.asia/ban-right-wing-extremism-tv-channel-ban-nation-tv-22/
https://www.songsue.co/11436/
https://www.songsue.co/11612/

Editors’ Picks

เมื่อต่างฝ่ายต่างปล่อยข่าวปลอม แล้วเราต้องรู้ทันข่าวปลอมทางการเมืองอย่างไร? [ส่องสื่อ X Cofact Ep.1]

2/02/21

เมื่อต่างฝ่ายต่างปล่อยข่าวปลอม แล้วเราต้องรู้ทันข่าวปลอมทางการเมืองอย่างไร? [ส่องสื่อ X Cofact Ep.1]

25 มกราคม 2564 กฤตนัน ดิษฐบรรจง

ขอบคุณที่มา เวบไซต์ส่องสื่อ

จากสถานการณ์ทางการเมืองตั้งแต่ปี 2563 ที่ผ่านมา และในปีนี้ที่มีทีท่าที่ดุเดือดมากขึ้นเรื่อย ๆ สิ่งหนึ่งที่เราจะได้พบเจอกันเลยก็คือ “ข่าวปลอม” ที่ถูกปล่อยมาจากทั้งสองฝั่งสองฝ่าย แล้วคำถามคือเราจะรับมือกับข่าวปลอมจากทั้งสองฝั่งอย่างไร? หรือเราจะรู้ทันข่าวปลอมอย่างไร วันนี้ทีมกองบรรณาธิการเว็บไซต์ส่องสื่อ ร่วมกับ COFACT เราจะมาร่วมตรวจสอบข่าวปลอมและแนวทางของแต่ละฝ่ายต่อข่าวปลอมกันครับ

แอคปลอม – สร้างให้เหมือนแล้วปล่อยข่าวลวง

การสร้างแอคปลอม ซึ่งย่อมาจาก Fake Account นั้นเกิดขึ้นกับทุกวงการ ไม่ว่าจะเป็นวงการดารานักแสดง วงการข่าว หรือแม้กระทั่งวงการนักเคลื่อนไหวทางการเมือง ซึ่งโดยปกติเรามักจะเจอในต่างประเทศ แต่ในช่วงการชุมนุมทางการเมืองเมื่อปี 2563 เรามักจะได้พบเจอกับแอคปลอมเป็นจำนวนมาก โดยอาศัยช่องโหว่ ไม่ว่าจะเป็นการใช้ตัวสะกดที่ทำให้สับสน การสลับชื่อกัน ตลอดไปจนถึงการใช้รูปประจำตัวที่เหมือนกับทวิตเตอร์บัญชีที่เป็นทางการ และจงใจที่ปล่อยข่าวลวง

ข่าวปลอมที่กลุ่มนี้มักจะปล่อย นั่นก็คือ การทำรูปหรืออัตลักษณ์ทางกราฟิกให้เหมือนกับบัญชีอย่างเป็นทางการ และปล่อยข่าวต่างๆ ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการยุติการชุมนุม การยอมแพ้ หรือแม้กระทั่งบิดเบือนคำบางอย่าง ซึ่งทั้งในการเลือกตั้งและการชุมนุมในรอบ 4 ปีที่ผ่านมา เรามักจะพบเจอกันบ่อยครั้ง

สิ่งที่บรรดานักท่องโลกออนไลน์ทำกันเลยก็คือ การที่แจ้งไปยังทุกๆ คนที่ท่องโลกออนไลน์อยู่ว่าข่าวนี้เป็นข่าวปลอม และมีการตามเช็คข้อมูลกันพอสมควร ทำให้เราเห็นว่าในโลกออนไลน์เองก็มีการรู้เท่าทันสื่อกันพอสมควร

บิดคำให้เข้าใจผิด – เอาคำคนนั้นมาที คนนี้มาที สร้างความเข้าใจผิดในวงกว้าง
อีกสิ่งหนึ่งที่ในโลกออนไลน์ทั้ง Facebook และ Twitter พบเจอกันเป็นจำนวนมาก คือการพบเจอ Quote คือการนำคำของคนที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นนักการเมือง ผู้ชุมนุม แกนนำมาบิดคำทำให้เข้าใจผิดกัน นี่อาจจะเป็นสิ่งหนึ่งที่ใครหลายคนอาจจะไม่รู้เท่าทันข่าวปลอม จึงทำให้หลงเชื่อและเผยแพร่ข้อมูลไปโดยไม่รู้ตัว ผลกระทบที่ได้รับก็คือการถูกกลั่นแกล้ง ตลอดไปจนถึงการถูกโจมตีจากฝั่งตรงข้ามก็เป็นไปได้

สิ่งสำคัญที่ทำให้ Quote เหล่านี้ถูกเผยแพร่และได้รับความนิยม นั่นคือคำเหล่านั้นที่ถูกขึ้นอยู่บนรูปมักจะเป็นคำที่สังคมให้ความสนใจเป็นอย่างมาก ตลอดจนไปถึงคำเหล่านี้เป็นคำที่สังคมกำลังตั้งคำถามในช่วงนั้นๆ อยู่พอดี ทำให้ถูกเผยแพร่ไปในวงกว้าง โดยเฉพาะ Quote ที่ทางแต่ละสำนักข่าวได้ทำ ตลอดจนไปถึงกลุ่มต่างๆ ได้จัดทำขึ้น ซึ่งในยุคสมัยนี้นั้นการตรวจสอบว่าใครคือสื่อถือว่ายากแล้ว แต่การจะหาสื่อที่น่าเชื่อถือกลับยากยิ่งกว่า

ฉะนั้น การรู้เท่าทันสื่อที่สำคัญ คือการที่ต้องอาศัยการตรวจสอบ เช็คข้อมูลจากทุกฝั่งอย่างสม่ำเสมอ ตลอดไปจนถึงการรับฟังอย่างไม่มีอคติ แล้วใช้วิจารณญาณกลั่นกรอง ไม่กดแชร์เพียงเพราะความคิดในตอนนั้น แต่จงหาคำตอบจนแน่ใจแล้วว่าเป็นเรื่องจริง นั่นจะช่วยทำให้ข่าวปลอมประเภทนี้หายไป

รูปภาพถูกตัดต่อ – ตัดนี่ เสริมนั่น ช่วยทำให้คนเข้าใจผิดได้

อีกข่าวปลอมที่เป็นปัญหาอย่างมากเลยก็คือ การนำรูปมาตัดแต่งหรือเพิ่มบทความเข้าไป ทำให้เกิดความเข้าใจผิดได้ ซึ่งทั้งสองฝั่งที่ผ่านมามักมีการเสริมรูปบางส่วนหรือบางข้อความทำให้เกิดความเข้าใจผิดได้ และเกิดการแชร์ต่อกันในเชิงเสียดสี ซึ่งหลายคนในโลกออนไลน์ต่างก็หลงเชื่อและแชร์ต่อกันด้วยความเข้าใจผิด ทำให้ผู้ที่อยู่ในภาพเกิดผลกระทบได้

สิ่งที่เกิดขึ้นเลยก็คือ หลายคนในโลกออนไลน์ต่างก็จับผิด ตลอดไปจนถึงแก้ไขข้อมูลและนำภาพที่ถูกตัดต่อมาเปรียบเทียบกับรูปจริง ซึ่งศูนย์ตรวจสอบข่าวปลอมของสำนักข่าว AFP ประจำประเทศไทยก็ได้มีการตรวจสอบในหลายกรณี เช่น กรณีมารีญา พูลเลิศลาภ ถูกแต่งภาพทำให้เกิดความเข้าใจผิด รวมไปถึงกรณีของ พลเอก อภิรัชต์ คงสมพงษ์ อดีตผู้บัญชาการกองทัพบกที่ถูกแต่งภาพด้วยเหรียญจำนวนมากบนชุดของเขา

โพสต์ก็ปลอมได้ – พิมพ์ข่าวให้ดูน่าเชื่อถือ แล้วตบด้วยสร้างข่าวปลอม
อีกข่าวปลอมที่เกิดขึ้นเลยก็คือ การพิมพ์โพสต์ให้ดูน่าเชื่อถือ แต่แท้จริงแล้วไม่มีแหล่งอ้างอิงและเป็นข่าวปลอม ซึ่งทำให้เกิดปัญหาในการสื่อสารต่อ บางคนหลงเชื่อก็แชร์ต่อๆ ไป และยังทำให้เกิดความเข้าใจผิดในวงกว้าง โดยเฉพาะในกรณีที่มีผู้หลงเชื่อเป็นจำนวนมากนั้น ยิ่งส่งผลทำให้เกิดการเข้ามาแสดงความคิดเห็นเชิงสนับสนุนเป็นจำนวนมาก รวมไปถึงทำให้สื่อบางสำนักใช้ข้อมูลไปสร้างความแตกแยกให้เกิดขึ้น

สิ่งที่เราจะตระหนักและเท่าทันสื่อได้ก็คือ การไม่หลงเชื่อข้อมูลที่ไม่มีแหล่งอ้างอิง และตรวจสอบข่าวที่ได้รับเข้ามาเรื่อย ๆ เพื่อทำให้เราสามารถรับรู้ข่าวที่แท้จริงได้นั่นเอง เชน กรณีคำกล่าวอ้างเท็จถูกเผยแพร่ออนไลน์ว่าซีไอเอได้อนุมัติสถานะผู้ลี้ภัยทางการเมืองในสหรัฐฯ ให้กับแกนนำผู้ประท้วงไทย ซึ่งมีการตรวจสอบจาก AFP เช่นกันว่าไม่มีมูลความจริงแต่อย่างใด

รู้จักข่าวปลอมทั้ง 7 ประเภทที่ในทางการเมืองก็มีเช่นกัน
แน่นอนว่าข่าวปลอมจะเกิดขึ้นไม่ได้ ถ้าไม่มีผู้กระทำ แต่เราจะพาไปทำความรู้จักกับข่าวปลอมในแต่ละประเภทกันก่อนว่ามีความแตกต่างกันอย่างไรบ้าง?

ข่าวปลอมถูกแบ่งเป็น ข่าวล้อเลียนหรือเสียดสี ซึ่งข่าวเหล่านี้เน้นทำให้เกิดความตลก แต่ไม่ได้ตั้งใจให้เกิดความเสียหายกับใคร ซึ่งในบางครั้งก็อาจจะทำให้เกิดความเสียหายโดยที่ไม่รู้ตัวเช่นกัน เช่น กรณีที่พลเอก อภิรัชต์ คงสมพงษ์ อดีตผู้บัญชาการกองทัพบกที่ถูกแต่งภาพด้วยเหรียญจำนวนมากบนชุดของเขา นอกจากนั้นยังมีข่าวที่เชื่อมโยงมั่ว ๆ โดยเนื้อหา ภาพข่าวไม่ได้ไปด้วยกัน หรือไม่สอดคล้องกันแต่อย่างใด

ยังมีข่าวปลอมที่เกิดจากการตัดต่อ ดัดแปลง ซึ่งมีความจริงอยู่บ้าง แต่มีวัตถุประสงค์ในการลวงข้อมูลแก่ผู้รับสาร นอกจากนั้นยังมีข่าวที่สร้างความเข้าใจผิด ซึ่งข่าวนี้ส่วนใหญ่จะเกิดกับข่าวที่ยังไม่มีความแน่นอนแต่อย่างใด และมีเจตนาในการสร้างความเข้าใจที่ผิด และข่าวที่อยู่ผิดที่ ผิดทาง ผิดบริบท คือข่าวที่เชื่อมโยงเหตุการณ์ที่ไม่มีโอกาสเกิดขึ้นมานำเสนอในบริบทหนึ่ง นอกเหนือจากนั้นยังมีข่าวที่อ้างอิงจากแหล่งที่ไม่น่าเชื่อถือ และข่าวที่ปลอมมาทั้งหมด เกิดจากการมโนหรือแต่งเรื่องขึ้นนั่นเอง

ฉะนั้น สิ่งสำคัญที่ทำให้เรามีภูมิคุ้มกันต่อข่าวปลอมอย่างยิ่งโดยเฉพาะข่าวทางการเมือง คือการรู้และตรวจสอบให้แน่ใจว่าสิ่งที่เราแชร์ไปจริงหรือไม่? และใช้วิจารณญาณในการรับข่าวสารต่อไป เพื่อทำให้เราสามารถแน่ใจได้จริงๆ ว่าข่าวที่เรารับไปเป็นความจริง และไม่ตกเป็นเครื่องมือต่อกลุ่มการเมืองใดก็ตามนั่นเอง ถึงแม้ว่าเราจะมีความเชื่อทางการเมืองที่แตกต่างกัน แต่การไม่ตกเป็นเครื่องมือของข่าวปลอมย่อมดีที่สุด.

เรียบเรียงโดย กองบรรณาธิการเว็บไซต์ส่องสื่อ

ที่มา :
https://factcheckthailand.afp.com/fake-twitter-accounts-impersonate-thai-pro-democracy-group-th
https://factcheckthailand.afp.com/ophstthiithamaihekhaaaicchphidthuukaechrnailnwaakhlipwidiioaesdngdiitnaaykrathmntriiphuudekiiywkabph
https://factcheckthailand.afp.com/khamphuudekiiywkabkaarprathwngttaanrathbaalainpraethsaithykhngrathmntriitaangpraethseyrmnii
https://factcheckthailand.afp.com/paayprathwngkhngdiitmisyuuniewirsaithyaelndthuuktadt
https://factcheckthailand.afp.com/image-has-been-doctored-include-more-medals-former-thai-army-chiefs-uniform-th
https://factcheckthailand.afp.com/misleading-claim-circulates-online-cia-has-granted-thai-protest-leaders-political-asylum-united-th

Tags cofact, ข่าวจริง, ข่าวปลอม, ข่าวลวง, โคแฟค

Uncategorized

Five pieces of misleading information about COVID-19

14/01/21

Five pieces of misleading information about COVID-19

ที่มา Thai PBS World

“Don’t believe everything you read” is good advice for all netizens, as we are still seeing a large amount of fake news being published online. Recently, COFACT Thailand has identified a list of “fake news” stories related to the latest wave of COVID-19 infections.

The co-founder of COFACT Thailand, Supinya Klangnarong, revealed the top five misleading stories about COVID-19 being shared online.

CLAIM 1: “All Thais must enter lockdown” says Dr. Prasit Wattanapa
One item is a faked voice recording, claiming to be the voice of Professor Dr. Prasit Wattanapa, of the Faculty of Medicine at Siriraj Hospital, urging a lockdown of the entire country.

The Faculty has released a statement denying that it is the professor’s voice and urging the public not to share the recording.

CLAIM 2: Drinking lemonade can kill coronavirus
This item of nonsense first appeared in March last year. Former Director-General of the Disease Control Department, Pornthep Siriwanarangsan, has already explained that lemons cannot kill the virus, though they are rich in vitamin C. Similarly, misleading claims that lemon juice, mixed with soda and vinegar, can also kill the coronavirus is unproven and the Department of Thai Traditional and Alternative Medicine has asked the public not to share this false information.

CLAIM 3: Those who adopt an alkaline diet will lower their chance of becoming infected
In addition to this claim, there are others who say that COVID-19 will not attack vegetarians and vegans.

Medical experts have already debunked these claims, explaining that the pH levels (acidity) in human blood are usually between 7.35-7.45, regardless of whether the person is vegetarian. Another expert said that eating large amounts of fruits and vegetables cannot change the pH levels. Therefore, this claim is incorrect.

CLAIM 4: Mailing parcels can pass on the coronavirus
This false claim first appeared in April last year. Now it is doing the rounds again, Thailand Post has announced, on their official website, that they have imposed stringent sanitization measures to prevent the spread of COVID-19.

CLAIM 5: Standing in direct sunlight can kill the coronavirus
First appearing in March last year, this claim is debunked by the Disease Control Department, who explained that the coronavirus (SARS-CoV-2) can be resistant to heat up to 90 degrees celcius, but sunlight does not reach that temperature.

Supinya Klangnarong, Co-founder of COFACT Thailand
Supinya Klangnarong also stated that these urban myths are just some of many examples of how the coronavirus outbreak attracts a large amount of fake news and misinformation. Although these claims have already been debunked by experts, some have resurfaced.

COFACT is strongly advising people to double and triple checkinformation they receive before believing it and, especially, before sharing it with others.

COFACT also blames the Thai habit of not correcting one another when they encounter wrong information, leading to circulation of fake news over and over again.

Currently, Thailand has a number of organisations which deal with fake news and misinformation, such as COFACT, the Ministry of Digital Economy and Society and the Sure and Share Centre of the MCOT.

ขอบคุณที่มา Thai PBS World https://www.thaipbsworld.com/five-pieces-of-misleading-information-about-covid-19/

Tags cofact, covid, covid19, thaipbs

จริงหรือไม่ ?

โคแฟค เผย 5 ข่าวลวงโควิดวนซ้ำระบาดรอบใหม่ แนะสังคมร่วมสกัดไวรัสข่าวสารด้วยความจริงร่วม

11/01/21

ไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ที่นอกจากนำมาสู่โรคระบาดโควิด19 ที่ส่งผลกระทบไปทั่วโลกแล้ว ยังนำมาสู่ภาวะการระบาดของข้อมูลข่าวสาร (Infodemic) ที่ทำให้เกิดความเข้าใจผิดหรือที่เรียกกันติดปากว่าข่าวลวง (fake news) เพิ่มอย่างมากมายทั่วโลกด้วย

โคแฟค เผย 5 ข่าวลวงโควิดวนซ้ำระบาดรอบใหม่ แนะสังคมร่วมสกัดไวรัสข่าวสารด้วยความจริงร่วม

ไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ที่นอกจากนำมาสู่โรคระบาดโควิด19 ที่ส่งผลกระทบไปทั่วโลกแล้ว ยังนำมาสู่ภาวะการระบาดของข้อมูลข่าวสาร (Infodemic) ที่ทำให้เกิดความเข้าใจผิดหรือที่เรียกกันติดปากว่าข่าวลวง (fake news) เพิ่มอย่างมากมายทั่วโลกด้วย

ทางองค์การยูเนสโกเคยกล่าวไว้ว่า นอกจากแพทย์ พยาบาล และ บุคลากรทางการแพทย์ ยังมีข้อเท็จจริง (Facts) ที่จะช่วยรักษาชีวิตเราไว้ได้ ดังนั้นการตรวจสอบแหล่งที่มาของข้อมูลให้ชัดเจนก่อนที่จะเชื่อหรือส่งต่อจึงจำเป็นในยุคโควิด และการแสวงหาความจริงร่วมจากทุกฝ่ายให้แน่ใจก่อนที่จะยอมรับในข้อมูลข่าวสารนั้นจะช่วยรักษาพลเมืองจากโรคระบาดข้อมูลข่าวสารได้ โดยเฉพาะข้อมูลที่วนซ้ำกลับไปกลับมาในแพลตฟอร์มสื่อสังคมออนไลน์ที่เป็นแบบวงปิด อีกทั้งวัฒนธรรมความเกรงใจที่ทำให้ไม่เกิดการแก้ไขท้วงติงข้อมูลที่ส่งต่อกันมาในกลุ่มเพื่อนร่วมงานหรือเครือญาติ จึงทำให้ข้อมูลลวงหรือไม่จริงเหล่านั้นวนไปมาไม่จบสิ้น เช่นในการระบาดรอบใหม่นี้ของประเทศไทย ได้มีปรากฎการณ์ข่าวลือข่าวลวงวนซ้ำไปมาอีกรอบทั้งที่มีการตรวจสอบแล้วว่าไม่เป็นความจริง

นางสาวสุภิญญา กลางณรงค์ ผู้ร่วมก่อตั้ง โคแฟค ประเทศไทย (COFACT Thailand) เปิดเผยว่า โครงการนี้ ซึ่งเป็นการรวมตัวกันของภาคประชาสังคมเพื่อเปิดพื้นที่การใช้นวัตกรรมตรวจสอบข่าวลือข่าวลวงผ่านสื่อออนไลน์ ได้รวบรวม 5 ข่าวเกี่ยวกับโรคระบาดโควิดที่วนซ้ำกลับมาอีกรอบเพื่อการรู้เท่าทันของผู้ใช้สื่อสังคมออนไลน์ดังนี้

1. “คลิปเสียงปลอม” ความยาว 1.20 นาที อ้างว่าเป็นเสียงของ นพ.ประสิทธิ์ วัฒนาภา คณบดีคณะแพทยศาสตร์ศิริราชฯ โดยมีเนื้อหา ขอความร่วมมือให้ประชาชนคนไทยทุกท่าน ล็อคดาวน์ ที่มีการส่งต่อกันอย่างแพร่หลายข้ามปี จนทำให้ทางคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ต้องออกแถลงการชี้แจงว่า คลิปเสียงดังกล่าว ไม่ใช่เสียงของ ศ.ดร.นพ.ประสิทธิ์ วัฒนาภา คณบดีคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล จึงขอความร่วมมือทุกท่านอย่าแชร์ อย่าโพสต์คลิปเสียงกันอีก เพราะไม่ใช่เสียงจริง

2. การดื่มน้ำมะนาวฆ่าเชื้อโควิด-19 ได้ : หลายคนอาจเคยได้ยินวลี “มะนาวโซดาฆ่ามะเร็ง” ที่หมายถึงยุคหนึ่งเคยมีการส่งต่อข้อมูลบนโลกออนไลน์ว่าการดื่มน้ำมะนาวผสมน้ำโซดาสามารถรักษาโรคมะเร็งได้ ซึ่งต่อมาได้รับการพิสูจน์แล้วว่าไม่เป็นความจริง กระทั่งเมื่อเกิดวิกฤติไวรัสโควิด-19 มะนาวถูกยกมาเป็นยาวิเศษอีกครั้งหนึ่ง โดยช่วงเดือน มี.ค. 2563 มีการแชร์ข้อมูลว่าน้ำมะนาวสามารถฆ่าเชื้อโควิด-19 ได้ ซึ่ง นพ.พรเทพ ศิริวนารังสรรค์ อดีตอธิบดีกรมควบคุมโรค อธิบายผ่านสื่อมวลชน เมื่อ 28 มี.ค. 2563 ว่า มะนาวมีวิตามินซีสูง ช่วยให้ร่างกายมีภูมิคุ้มกัน เชื้อโรคไม่สามารถฝังเข้าไปในเซลล์ของทางเดินหายใจและปอดได้ง่ายเท่านั้น แต่ไม่สามารถฆ่าไวรัสได้
ในช่วงไล่เลี่ยกันยังมีการแชร์ข้อมูลน้ำมะนาวผสมโซดา (อีกแล้ว) แต่คราวนี้ผสมน้ำส้มสายชูไปด้วยโดยอ้างว่าสูตรนี้ฆ่าไวรัสโควิด-19 ได้แน่นอน เพราะจะไปทำลายไวรัสที่พบในลำคอ ซึ่งทาง กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ออกมาเตือนประชาชนว่าอย่าหลงเชื่อ เพราะข้อมูลดังกล่าวยังไม่มีผลการทดลองทางวิทยาศาสตร์ใดๆ มารับรอง

3. เลือดเป็นด่างมีโอกาสติดไวรัสโควิด-19 ได้น้อยลง : เป็นอีกเรื่องที่แชร์กันมากตั้งแต่ช่วงที่ไวรัสโควิด-19 เริ่มระบาดใหม่ๆ และมักถูกนำไปโยงกับความเชื่อทางศาสนา ที่อ้างว่าบุคคลใดกินเจไม่แตะต้องเนื้อสัตว์ ไวรัสโควิด-19 จะไม่สามารถทำอันตรายใดๆ ได้ หรือถึงได้ก็มีอาการไม่รุนแรง เพราะอาหารเจทำให้เลือดเป็นด่าง (วัดจากค่า pH ซึ่งมีระดับตั้งแต่ 1-14 โดย 1 หมายถึงเป็นกรดรุนแรงที่สุด และ 14 หมายถึงเป็นด่างรุนแรงที่สุด) โดยอ้างชื่อแพทย์บางท่านที่หันไปทำงานด้านส่งเสริมการกินเจ
เรื่องนี้ถูกตรวจสอบและถูกนำกลับมาแชร์ต่อวนไป-มาครั้งเล่าครั้งเล่า ไล่ตั้งแต่ช่วงปลายเดือน มี.ค.-กลางเดือน เม.ย. 2563 มีทั้งผู้เชียวชาญที่ชี้แจงว่า ค่า pH ของเลือดมนุษย์โดยทั่วไปไม่ว่าจะกินเจ กินมังสวิรัติ หรือกินเนื้อสัตว์ จะอยู่ที่ 7.35-7.45 และเป็นค่าที่ค่อนข้างคงที่ด้วยเพราะร่างกายมีกลไกปรับสมดุลอยู่ เช่นเดียวกับ พ.ต.ต.นพ.ธนิต จิรนันท์ธวัช อายุรแพทย์ และโฆษกโรงพยาบาลตำรวจ ที่อธิบายผ่านสื่อมวลชน ยืนยันอีกเสียงเรื่องค่า pH ของเลือดมนุษย์ที่จะอยู่ที่ 7.35-7.45 และการบริโภคผักและผลไม้ก็ไม่สามารถเปลี่ยนค่านี้ได้ ส่วนที่บอกว่าด่างฆ่าเชื้อไวรัสได้นั้นเป็นปัจจัยภายนอกร่างกาย เช่น การใช้น้ำยาฆ่าเชื้อที่มีฤทธิ์เป็นด่างรุนแรงเช็ดถูสิ่งของต่างๆ เป็นต้น
กรณีชวนเชื่อเรื่องสุขภาพที่ระบุถึงวิธีฆ่าเชื้อไวรัสโควิด-19 ได้ด้วยการกินผลไม้ที่มีฤทธิ์เป็นด่าง ทางกรมควบคุมโรค ได้ชี้แจงถึงประเด็นนี้ว่า ข้อความดังกล่าวเป็นข้อมูลเกินจริงและไม่ถูกต้อง ถูกนำมาส่งต่อซ้ำๆ โดยขณะนี้ยังไม่มีข้อพิสูจน์ทางการแพทย์ และวิทยาศาสตร์ใดๆ ที่ยืนยันว่าการรับประทานผลไม้ที่มีฤทธิ์เป็นด่าง มีผลในการช่วยฆ่าเชื้อไวรัสโควิด-19 ได้

4. พัสดุไปรษณีย์เป็นแหล่งแพร่เชื้อโควิด-19 : เมื่อวันที่ 4 ม.ค. 2564 บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด ได้ชี้แจงผ่านเว็บไซต์ของบริษัท กรณีมีการส่งข้อความผ่านสื่อออนไลน์ ระบุว่า สำนักงานไปรษณีย์แจ้งเตือนเมื่อได้รับจดหมายหรือพัสดุให้แยกไว้ก่อน 24 ชั่วโมง หรือฉีดพ่นด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อก่อนนำเข้าบ้าน เพราะมีผู้ติดเชื้อไวรัสโควิด-19 จากพัสดุไปรษณีย์แล้ว ว่าเรื่องนี้ไม่เป็นความจริง พร้อมกับย้ำว่า บ.ไปรษณีย์ไทย มีมาตรการป้องกันการระบาดของไวรัสโควิด-19 ทั้งการทำความสะอาดรถขนพัสดุ ไปรษณียภัณฑ์ ตลอดจนสำนักงานที่มีประชาชนมาใช้บริการ เป็นต้น

แต่นี่ไม่ใช่ครั้งแรก ข่าวลือเรื่องมีผู้ติดเชื้อโควิด-19 จากจดหมายหรือพัสดุไปรษณีย์และให้ระมัดระวังการรับจดหมายหรือพัสดุที่มาส่ง เกิดขึ้นมาก่อนแล้วในช่วงที่มีสถานการณ์ระบาดรอบแรก ย้อนไปเมื่อ 8 เม.ย. 2563 ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมฯ เคยแจ้งเตือนเรื่องนี้ไปแล้วหนหนึ่ง ที่น่าสนใจคือข่าวปลอมทั้ง 2 ครั้ง ข้อความที่แชร์ยังเหมือนกันทุกถ้อยคำ ทั้งที่ระยะเวลาห่างกันถึง 9 เดือน

5. ยืนตากแดดฆ่าเชื้อโควิด-19 ในร่างกายได้ : เรื่องนี้ปรากฏเป็นข่าวครั้งแรกเมื่อวันที่ 27 มี.ค. 2563 ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมฯ แจ้งเตือนโดยอ้างข้อความที่แชร์บนโลกออนไลน์ เสนอให้รณรงค์ชักชวนผู้คนมายืนตากแดดออกกำลังกายยามเช้าเพื่อให้แสงแดดฆ่าเชื้อโรค เพราะเชื้อโรคชอบความเย็น ซึ่งเวลานั้น กรมควบคุมโรค ก็ฝากเตือนมาว่า เชื้อไวรัสตระกูลโคโรนา (ซึ่งไวรัสโควิด-19 ที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า SARS-CoV-2 ก็เป็นเชื้อตระกูลนี้) สามารถทนทานต่อความร้อนได้ถึง 90 องศาเซลเซียส แต่ความร้อนของแสงแดดนั้นไม่ถึงระดับดังกล่าว

อีกเกือบ 9 เดือนต่อมา..วันที่ 13 ธ.ค. 2563 หรือเพียงไม่กี่วันก่อนเกิดการระบาดของไวรัสโควิด-19 ระลอกใหม่ที่ จ.สมุทรสาคร ทางกรมควบคุมโรค ได้ฝากผ่านศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมฯ ให้แจ้งเตือนประชาชนอีกครั้ง กรณีมีการแชร์ข้อความผ่านสื่อออนไลน์ ระบุว่า การยืนตากแดด 20 นาทีหรือนานกว่านั้น สามารถฆ่าเชื้อโควิด-19 ในร่างกายได้ (แถมครั้งนี้อ้างว่าเป็นข้อมูลจากพยาบาลในประเทศอังกฤษอีกต่างหาก) เรื่องดังกล่าวยังไม่เคยมีผลวิจัยใดๆ ทางวิทยาศาสตร์ยืนยัน ที่สำคัญคือเชื้อไวรัสตระกูลโคโรนาทนความร้อนได้ถึง 90 องศาเซลเซียส แสงแดดที่มนุษย์ได้รับนั้นไม่ร้อนถึงระดับดังกล่าวแน่นอน ทั้งนี้การป้องกันตัวเองด้วยวิธีสวมหน้ากากอนามัย กินร้อน ช้อนตัวเอง ล้างมือบ่อยๆคงดีที่สุดแล้วแม้ว่าต่อไปจะมีวัคซีนก็ตาม

*สุภิญญา กลางณรงค์ ผู้ร่วมก่อตั้ง cofact.org*

นางสาวสุภิญญา กล่าวเพิ่มเติมว่า ตัวอย่างทั้ง 5 เรื่องนี้เป็นตัวอย่างของข่าวลือข่าวลวงที่เป็นปรากฎการณ์โรคระบาดข้อมูลข่าวสารที่เกี่ยวกับสถานการณ์การระบาดของไวรัสโควิด-19 แม้จะมีการพิสูจน์กันไปแล้วว่าไม่เป็นความจริง แต่เมื่อเวลาผ่านไประยะหนึ่งก็ถูกนำกลับมาแชร์กันบนโลกออนไลณ์อีกครั้ง ทั้งนี้ ยังไม่นับรวมข่าวลวงอีกเป็นจำนวนมากทั้งที่เกี่ยวกับประเด็นสุขภาพและประเด็นอื่นๆ

สำหรับประเทศไทย นอกจาก ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งเป็นหน่วยงานของภาครัฐ ทำหน้าที่ตรวสอบจากหน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้องหรือสื่อมวลชนอย่างศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์แล้ว ยังมีแพลตฟอร์ม “โคแฟค” CoFact (Collaborative Fact Checking) ที่ดำเนินการโดยภาคีภาคประชาสังคมเปิดพื้นที่ให้ทุกคนร่วมเป็นผู้ตรวจสอบข่าวหรือ Fact checkers ด้วยอีกทาง

“โคแฟคเป็นการใช้เทคโนโลยีภาคพลเมือง (Civic Tech) เชื่อมกับงานเชิงข่าวด้านวารสารศาสตร์ (Journalism) โดยมีกองบรรณาธิการร่วมกับอาสาสมัครคัดกรองข่าว นอกจากเว็บไซต์หลักแล้ว ยังมี Line Chatbot ( @cofact) หรือโปรแกรมการพูดคุยอัตโนมัติที่เปิดให้ทุกคนส่งข่าวให้ทีมงานกลั่นกรองได้ ผ่านช่องทางหลักคือเว็บไซต์ “cofact.org” ทำหน้าที่เป็นคลังข้อมูลเก็บข่าวที่เคยมีการแชร์และได้รับการตรวจสอบแล้ว (ทั้งเป็นข่าวจริง ข่าวปลอม และยังไม่ได้ข้อสรุป) รวมถึงมีเพจเฟซบุ๊ก “Cofact โคแฟค” สำหรับแจ้งข่าวที่ได้รับการตรวจสอบแล้วในแต่ละวัน
ภาคีโคแฟค ประเทศไทยเชื่อว่า เพื่อหยุดยั้งการระบาดของไวรัสข้อมูลข่าวสารลวง นอกจากการต้องตรวจสอบแหล่งที่มาให้แน่ใจก่อนส่งต่อแล้ว พลเมืองผู้ใช้สื่อออนไลน์ทุกคนจะต้องช่วยกันสกัดกั้นการระบาดด้วยการตรวจสอบและช่วยโต้แย้งแก้ไขเมื่อเห็นการแชร์ข้อมูลที่ไม่ถูกต้องในกลุ่มต่างๆด้วย ดีกว่าการปล่อยผ่านไป เพราะบางครั้งความเข้าใจผิดอาจนำไปสู่ผลกระทบด้านลบทั้งต่อตัวเองและผู้อื่นได้” สุภิญญากล่าว

Tags cofact, ข่าวจริง, ข่าวลวง, โควิด, โคแฟค

Uncategorized

พลเมืองยุคดิจิทัลกับการรับมือโรคระบาดข้อมูลข่าวสาร (Infodemic)

9/01/21

ดาวน์โหลดสไลด์ “พลเมืองยุคดิจิทัลกับการรับมือโรคระบาดข้อมูลข่าวสาร (Infodemic)”
โดย คุณพีรพล อนุตรโสตถิ์ ผู้จัดการศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ อสมท

จากเวทีสัมมนานักคิดดิจิทัลครั้งที่ 14 ส่งท้ายปี 2020
สรุปบทเรียนชวนคิดรับปี 2021 ว่าด้วยเรื่อง “พลเมืองดิจิทัลในการรับมือยุคนิวนอร์มอล” ในการรับมือข้อมูลข่าวสารอย่างเท่าทัน

Year-end Digital Thinkers Forum #14
Think Pieces on Digital Citizens & New Normal.

ดาวน์โหลดสไลด์ คลิก

https://drive.google.com/file/d/1pcTaGx41qlsp4ejy94joE8lolzcRv2_e/view?usp=drivesdk

รับชมงานเสวนาย้อนหลังได้ที่นี่

Tags cofact, infodemic

บทความ

‘พลเมืองดิจิทัลในการรับมือยุคนิวนอร์มอล’ ถอดบทเรียนวิกฤติ‘โควิด’จากมุมนักคิดหลากวงการ

4/12/20

สัมมนา‘พลเมืองดิจิทัลในการรับมือยุคนิวนอร์มอล’
ถอดบทเรียนวิกฤติ‘โควิด’จากมุมนักคิดหลากวงการ

“การระบาดของไวรัสโควิด-19” ถือเป็นหายนะร้ายแรงครั้งล่าสุดของมนุษยชาติ ส่งผลกระทบไม่เพียงด้านสุขภาพที่มีผู้ป่วยและเสียชีวิตเป็นจำนวนมากเท่านั้น ยังรวมถึงด้านเศรษฐกิจที่เมื่อรัฐบาลหลายประเทศใช้มาตรการล็อกดาวน์ ปิดประเทศ ปิดเมืองและปิดบ้าน ทำให้สถานประกอบการมากมายไม่สามารถแบกรับภาระต่อไปได้ ต้องปลดพนักงานหรือแม้แต่ปิดกิจการ กลายเป็นปัญหาคนว่างงานตามมา รวมถึง “การเปลี่ยนผ่านเข้าสู่ยุคดิจิทัล” เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ “โควิด-19 เข้ามาเร่งปฏิกิริยาให้รวดเร็วขึ้น” ซึ่งสามารถมองได้ทั้งเป็นวิกฤติและโอกาส

เมื่อวันที่ 26 พ.ย. 2563 มีการจัดสัมมนานักคิดดิจิทัลครั้งที่ 14 ส่งท้ายปี 2020 สรุปบทเรียนชวนคิดว่าด้วยเรื่อง “พลเมืองดิจิทัลในการรับมือยุคนิวนอร์มอล” ที่ห้องประชุมชั้น 22 โรงแรมเดอะควอเตอร์ อารีย์ ซึ่งสนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) , สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน) หรือ TIJ , Centre for Humanitarian Dialogue (“hd) , ภาคีโคแฟค (COFACT) ประเทศไทย , สถาบัน Change Fusion และมูลนิธิฟรีดริช เนามัน

อณูวรรณ วงศ์พิเชษฐ์ รองผู้อำนวยการ สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน) หรือ TIJ กล่าวว่า ในฐานะที่ TIJ เป็นองค์กรเจ้าภาพร่วมจัดงาน รู้สึกเป็นเกียรติอย่างยิ่งที่ได้รับความร่วมมือจากทั้งนักคิดด้านดิจิทัล รวมถึงภาคประชาสังคม สื่อมวลชน และภาควิชาการ ที่สนับสนุนให้กิจกรรมนี้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องตลอด 1 ปีครึ่งที่ผ่านมา และแม้จะเป็นช่วงที่มีสถานการณ์การระบาดของไวรัสโควิด-19 แต่ก็ยังมีการดำเนินการจัดงานต่อไป ซึ่งหากนับถึงงานครั้งนี้ที่เป็นการจัดงานส่งท้ายปี 2563 ก็นับเป็นครั้งที่ 14 แล้ว นับเป็นความพิเศษแรก

“ความพิเศษอันที่ 2 คือยิ่งจัดยิ่งมีการขยายวงขึ้น อันนี้ถือว่าเป็น Indicator (ตัวชี้วัด) ที่น่าประทับใจแล้วก็ถือว่าเราประสบความสำเร็จ ในการที่มีกลุ่มเครือข่ายที่มาด้วยความสมัครใจในการรวมตัวกัน เราเห็นความสำคัญร่วมกันในการศึกษาว่าสิ่งที่จะเกิดขึ้นในยุคต่อไปนั้น ภาคประชาสังคมหรือภาคพลเมือง จะมีส่วนช่วยในการตอบรับกับสถานการณ์นี้อย่างไร” อณูวรรณ กล่าว

รอง ผอ.TIJ กล่าวต่อไปว่า TIJ มีภารกิจด้านหนึ่งเกี่ยวข้องกับการป้องกันอาชญากรรมและความยุติธรรมทางอาญา พบเห็นรูปแบบการก่ออาชญากรรมที่เปลี่ยนไป จากเดิมที่ดำเนินการโดยองค์กรเครือข่ายขนาดใหญ่หรือมีลักษณะข้ามชาติ (Transnational) เช่น ค้ามนุษย์ ค้ายาเสพติด แต่ปัจจุบันเทคโนโลยีทำให้อาชญากรรมสามารถดำเนินการได้ในบ้านและขยายวงกว้างด้วยความเร็วที่เพิ่มขึ้นอย่างคาดไม่ถึง
ขณะเดียวกัน หน่วยงานภาครัฐที่มีอำนาจหน้าที่บังคับใช้กฎหมายยังมีข้อจำกัดในการปราบปรามอาชญากรรมทั้งภายในประเทศและระหว่างประเทศ ดังนั้นหากภาคประชาสังคมหรือประชาชนรู้สิทธิและมีความเท่าทันในการใช้ชีวิตบนโลกดิจิทัล สามารถดูแลตนเองไม่ให้ตกเป็นเหยื่อตั้งแต่ชั้นแรก จะเป็นตัวช่วยในการทำให้หน่วยงานของภาครัฐทำงานได้ง่ายขึ้น

มัทนา ถนอมพันธุ์ หอมลออ ประธานกรรมการกำกับทิศทาง แผนระบบสื่อและวิถีสุขภาวะทางปัญญา สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า สิ่งที่อยากเห็นคือนิยามคำว่าพลเมืองดิจิทัลมีความเหลื่อมกับคำว่าพลเมืองมนุษย์ทั่วไปอย่างไร เพื่อที่จะได้วิเคราะห์ต่อไปว่าในภาวะวิกฤติที่ไม่เฉพาะโรคระบาดโควิด-19 แต่ยังมีอีกหลายวิกฤติ ทั้งการเมือง เศรษฐกิจ สังคม รวมถึงความเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศ (Climate Change) ซึ่งการรับมือวิกฤติจะเป็นเพียงการปรับตัวอย่างยืดหยุ่น (Resilience) หรือจะนำไปสู่การสร้างฝันสร้างอนาคต ลงหลักปักฐานในโลกที่ยั่งยืนได้ ตนคาดหวังว่าบทเรียนจากเวทีสัมมนาครั้งนี้จะทำให้ภาพต่างๆ มีความชัดเจน ทั้งนี้ สสส. ชื่อนั้นบอกอยู่แล้วว่าทำงานด้านสุขภาพ ดังนั้นการสร้างพลเมืองให้มีขีดความสามารถในการสร้างวิถีสุขภาวะ จึงเป็นหนึ่งในภารกิจด้วย

ในช่วงเช้าเป็นการนำเสนอ 2 หัวข้อ โดย พณชิต กิตติปัญญางาม ซีอีโอ ZTRUS กล่าวถึง “การส่งเสริมเทคโนโลยีภาคพลเมือง (Civic Tech) ในการรับมือโรคระบาด” ว่า มีโอกาสได้เข้าไปมีส่วนร่วมในการจัดระบบสนับสนุนบริการสาธารณสุขช่วงโควิด-19 ระบาดใหม่ๆ ทั้งที่ยังไม่มีความรู้ด้านการแพทย์ แต่สิ่งที่ได้คิดคือ “คนทำงานด้านดิจิทัลไม่ใช่แพทย์ ไม่สามารถรักษาคนได้ แต่ถนัดเรื่องบริหารจัดการข้อมูล” คนทำงานด้านดิจิทัลสามารถมีบทบาทเชื่อมต่อระหว่างผู้มีความต้องการ (Demand) กับผู้ที่พร้อมจัดบริการ (Supply) เข้าหากันได้

“ไม่ใช่ทุกคนที่ต้องพบแพทย์แบบต่อหน้า นั่นหมายถึงทรัพยากรทางการแพทย์เราอาจจะเพียงพอที่จะรับมือกันผู้ป่วย แต่ไม่เพียงพอกับการรับมือความตระหนกของประชาชนเหล่านั้น เพราะทุกคนจะเปลี่ยนโปรไฟล์เฟซบุ๊กตัวเองว่า..กูคิดหรือยังวะ..ก็จะเห็นโปรไฟล์นี้ เพราะทุกคนตระหนกว่าตัวเองติดหรือยัง แล้วทุกคนก็จะวิ่งเข้าไปหาโรงพยาบาลทันทีที่มีไข้ แล้วแพทย์ก็ต้องมารองรับ ผมก็ไปดูโรงพยาบาล ก็จะมีแพทย์อื่นๆ มานั่งสัมภาษณ์ก่อน ซึ่งแพทย์กลุ่มนั้นควรจะ Stand By (เตรียมพร้อม) รักษาโรคอื่นๆ ผู้ป่วยอื่นๆ” พณชิต กล่าว

เพื่อแก้ปัญหาการระดมแพทย์ทุกสาขามารับมือโรคอุบัติใหม่จนส่งผลกระทบต่อผู้ป่วยโรคอื่นๆ ที่ต้องการรับการรักษาเช่นกัน พณชิต เล่าว่า ต้องขอบคุณกรมควบคุมโรคที่ให้โอกาสได้เข้าไปร่วมทำงาน ซึ่งเมื่อทีมงานได้รับความรู้เรื่องการคัดกรองกลุ่มเสี่ยง จึงทำแบบคัดกรองผ่านช่องทางออนไลน์ขึ้น แต่ก็ต้องปรับแก้แบบกันเป็นระยะๆ กว่าจะลงตัว จากนั้นจัดให้ผู้ที่พบว่ามีความเสี่ยงสูง ได้พบแพทย์ผ่านเทคโนโลยีสื่อสารทางไกลแบบเห็นหน้า (Teleconsult) เพื่อให้แพทย์ได้สอบถามในเบื้องต้นว่ากลุ่มเสี่ยงสูงแต่ละรายนั้นเสี่ยงจริงหรือวิตกกังวลไปเอง เมื่อได้ระบบคัดกรองแล้ว สิ่งที่ต้องคิดต่อมาคือ “แล้วจะให้เดินทางไปอย่างไร” จะให้ขับรถไปเองบางรายก็ไม่มี จะให้ใช้บริการขนส่งมวลชนก็เสี่ยงทำให้การระบาดขยายออกไปอีก แต่ระบบรถพยาบาลของภาครัฐก็มีข้อจำกัดเนื่องจากระเบียบกำหนดให้ต้องได้รับการยืนยันจากโรงพยาบาลก่อนเท่านั้นจึงจะไปรับได้ ทำให้ต้องประสานกับผู้ประกอบการภาคขนส่ง เพื่อดัดแปลงรถที่ใช้ในงานปกติให้เหมาะสมกับการขนย้ายผู้ป่วย นำมาใช้ในการรับกลุ่มเสี่ยงมายังโรงพยาบาล รวมถึงให้ช่วยจัดส่งยาให้กับผู้ป่วยโรคอื่นๆ ที่ไม่กล้ามาโรงพยาบาลในช่วงดังกล่าว

อีกคำถามคือ “แล้วจะให้อยู่ที่ไหน” กลุ่มเสี่ยงสูงที่ได้รับการวินิจฉัยจากโรงพยาบาลแล้ว หากปล่อยให้กลับไปพักอาศัยร่วมกับคนอื่นๆ ย่อมมีความเสี่ยงแพร่เชื้อได้ จึงประสานกับผู้ประกอบการโรงแรมที่มีความพร้อมให้ใช้ห้องพักเป็นสถานที่กักกันโรค ประสานงานร่วมกับแพทย์ในการวางมาตรฐาน นอกจากนี้ยังมีการระดมทุนผ่าน “เทใจ (taejai.com)” เว็บไซต์สื่อกลางบริจาคเพื่อผู้ประสบภัยต่างๆ เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายให้กับทางโรงแรม ซึ่งเมื่อนำทุกขั้นตอนมาร้อยเรียงกัน พบว่าได้ระบบการรับมือโรคระบาดครั้งนี้อย่างครบวงจร
“จากวันที่ 7 มี.ค. 2563 ผ่านไป 44 วัน เรารองรับคนแล้วประมาณ 1 แสนกว่าคน ซึ่งพอพ้นในช่วง 2 เดือนเรารองรับเป็นหลัก 2-3 แสนคน จินตนาการว่า 2-3 แสนคนที่มีความตระหนกทุกคนเทไปยังโรงพยาบาลจะเกิดอะไรขึ้น มันคือความวุ่นวาย เราก็เลยมองว่าสิ่งที่เราคิดในเบื้องต้นน่าจะตอบโจทย์ คือเรากรองคนที่ใช่ให้ไปรับ แต่มันมีอยู่ไม่กี่คนที่ให้ไปรับ แล้วความเสี่ยงสูงประมาณ 2 หมื่นกว่าคน แล้วส่งไปให้ รพ.จุฬาฯ กับ รพ.ราชวิถี วันละ 50 ราย เราก็บริหารจัดการมา
แล้วเราก็เอาข้อมูลจากโรงแรมที่เป็นพันธมิตรกับเรา ที่จัดเตรียมแล้วขึ้นมาออนไลน์เหมือน Agoda (เว็บไซต์จองห้องพักโรงแรมทั่วโลก) เพื่อให้คนที่อยากกลับจากต่างประเทศ อาจจะมีความเสี่ยง ตรวจเช็คแล้วผลเป็นบวก (ติดโควิด-19) แต่ไม่รู้จะไปที่ไหนไปหาที่พักตรงนี้ แล้วเราก็ระดมทุนบางก้อนจากเทใจมา Support (สนับสนุน) ที่พักของคนกลุ่มนี้ เพราะหลายคนเราค้นพบว่าเขาไม่มีเงินจ่าย โรงแรมที่มี Quality (คุณภาพ) ขนาดนี้ เราก็เลยต้องระดมทุนมาช่วยในเรื่องของค่าขนส่งคน ค่าที่พัก เพราะพื้นที่ตรงนี้สวัสดิการรัฐยังลงไปไม่ถึง” พณชิต ระบุ

หลังมาตรการล็อกดาวน์ผ่านไปสักระยะหนึ่ง ทั้งไทยและประเทศอื่นๆ เริ่มเตรียมการผ่อนคลายมาตรการโดยให้กิจการแต่ละประเภททยอยกลับมาเปิดได้เรียงจากความเสี่ยงต่ำ ปานกลางและสูงตามลำดับ สิ่งหนึ่งที่รัฐบาลหลายประเทศต้องการให้มีคือ “ระบบติดตามเพื่อสืบสวนโรค (Contact Tracing)” เช่น ในประเทศไทยมีแพลตฟอร์ม “ไทยชนะ” ให้ประชาชนใช้โทรศัพท์มือถือสมาร์ทโฟนสแกนคิวอาร์โค้ด (QR Code) เมื่อเข้า-ออกสถานที่ต่างๆ โดยหากพบผู้ติดเชื้อก็จะได้จำกัดวงในการค้นหากลุ่มเสี่ยงเฉพาะที่อยู่ในสถานที่และเวลาเดียวกัน

แต่ระบบนี้ก็ถูกตั้งคำถามทั้งในไทยและต่างประเทศในเรื่อง “ข้อมูลส่วนบุคคล” เพราะรัฐหรือแม้แต่เอกชนที่รัฐมอบหมายให้บริหารจัดการข้อมูล จะรู้หมดว่าคนคนหนึ่งเดินทางไปที่ไหนบ้างหรือพบปะกับใคร ซึ่ง ฐิติรัตน์ ทิพย์สัมฤทธิ์กุล อาจารย์คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ผู้นำเสนอหัวข้อที่ 2 ในช่วงเช้า “บทเรียนของประเทศไทยในการสร้างความเชื่อมั่นต่อการคุ้มครองสิทธิความเป็นส่วนตัวเพื่อป้องกันการยับยั้งโรคระบาด” ได้กล่าวว่า เทคโนโลยีจะถูกใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพเพียงใด ขึ้นอยู่กับความเชื่อมั่นต่อเทคโนโลยีนั้นด้วย

“ความเชื่อมั่น (Trust) ต่อเทคโนโลยีมันจะนำไปสู่การที่ข้อมูลไหลเวียนได้อย่างอิสระ นำไปสู่ขั้นต่อไปคือทำให้เกิด Competition (การแข่งขัน) หรือ Operation (ปฏิบัติการ) Competition ในสภาวะการแข่งขันทางเทคโนโลยี ส่วน Operation ก็ในภาวะโรคระบาดแบบนี้ ที่มันจะทำให้แต่ละองค์กรแต่ละหน่วยงานสามารถเอาข้อมูลมา Share (แบ่งปัน) กันเพื่อสร้างความร่วมมือกันได้ แต่ทีนี้มันจะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อมีความเชื่อมั่นต่อกัน ซึ่งมีทั้งในมุมที่เป็นข้อมูลส่วนบุคคลและไม่ใช่ข้อมูลส่วนบุคคล ซึ่งเรื่องนี้มันชัดเจนมากในช่วงที่ผ่านมา ว่าเราก็มี Contact Tracing Application (แอพพลิเคชั่นติดตามเพื่อสืบสวนโรค) มีการให้ข้อมูลกับสถานที่ต่างๆ ที่เราไป แล้วเราก็จะรู้สึกว่าถ้าเราไม่ไว้ใจพื้นที่นั้นเราก็จะไม่ค่อยอยากไปเท่าไร เราก็จะไม่ค่อยอยากใช้แอพพลิเคชั่นหรืออยากให้ข้อมูลเหล่านั้นเท่าไร” ฐิติรัตน์ อธิบาย

ฐิติรัตน์ กล่าวต่อไปว่า หลักการจัดเก็บและคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล มี 3 ประการคือ 1.จำเป็น ต้องมีเหตุผลเพียงพอว่าจะนำข้อมูลไปใช้ทำอะไร 2.โปร่งใสและเป็นธรรม ใครจะมีสิทธิ์เข้าถึงข้อมูลได้บ้าง และ 3.ปลอดภัย ข้อมูลต้องถูกจัดเก็บโดยป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายกับข้อมูลนั้น ทั้งนี้ “ตามมาตรฐานของ สหภาพยุโรป (EU) กำหนดให้เฉพาะหน่วยงานของรัฐที่มีอำนาจหน้าที่ควบคุมโรคเท่านั้นที่มีสิทธิ์เข้าถึงข้อมูลของแอพพลิเคชั่นติดตามเพื่อสืบสวนโรค” หน่วยงานอื่นๆ เช่น หน่วยงานด้านความมั่นคงของรัฐ หรือบริษัทเอกชน ไม่มิสิทธิ์เข้าถึง

ส่วนในช่วงบ่าย เริ่มต้นด้วย สุนิตย์ เชรษฐา ผู้อำนวยการสถาบัน ChangeFusion นำเสนอหัวข้อที่ 3 “โควิด-19 คิดแต่ไม่ถึง กับความเหลื่อมล้ำยุคดิจิทัล” โดยกล่าวว่า ความเหลื่อมล้ำทางดิจิทัลสามารถแบ่งได้ 1.การเข้าถึงอินเตอร์เน็ต ซึ่งมีผลต่อคุณภาพชีวิต ได้แก่ 1.1 ไม่ได้รับข้อมูลข่าวสารที่ถูกต้องอย่างทันท่วงที เช่น เมื่อรัฐบาลไทยตั้ง ศูนย์บริหารสถานการณ์แพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (ศบค.) เพื่อให้ข้อมูลข่าวสาร พบว่าข้อมูลเชิงรายละเอียดมักถูกเผยแพร่ผ่านเว็บไซต์และเพจเฟซบุ๊กเป็นหลัก
กับ 1.2 เข้าไม่ถึงสิทธิตามมาตรการช่วยเหลือของรัฐ เช่น โครงการ “เราไม่ทิ้งกัน” ที่รัฐบาลจ่ายเงินเยียวยาเดือนละ 5,000 บาทติดต่อกันเป็นเวลา 3 เดือนให้กับผู้ได้รับผลกระทบจากมาตรการล็อกดาวน์ ร้านค้าถูกปิดหรือกลายเป็นคนว่างงานขาดรายได้ แต่การลงทะเบียนขอรับเงินเยียวยาต้องทำผ่านอินเตอร์เน็ต ซึ่งหากย้อนไปดูช่วงเดือน เม.ย. 2563 ที่รัฐบาลเปิดรับลงทะเบียน มีการสำรวจพบผู้เข้าไม่ถึงความช่วยเหลือเป็นจำนวนมาก

ทั้งนี้ ไม่ว่าข้อมูลของ สำนักงานกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) เมื่อปี 2562 พบว่า มีคนไทย 50.1 ล้านคนเข้าถึงอินเตอร์เน็ต จากประชากรทั้งหมด 66.5 ล้านคน หรือข้อมูลจาก โครงการอินเตอร์เน็ตประชารัฐ ในปี 2561 มีผู้ลงทะเบียนเข้าใช้ประมาณ 6 ล้านคน ขณะที่ข้อมูลจาก สำนักงานสถิติแห่งชาติ ในปี 2561 พบว่า มีประชากรราวร้อยละ 40 ไม่ใช้อินเตอร์เน็ต เท่ากับว่ายังมีคนบางส่วนหลุดหายไป และการเข้าไม่ถึงอินเตอร์เน็ตในยุคนี้ถือเป็นหนึ่งในปัจจัยฉุดรั้งผู้คนไม่ให้หลุดพ้นจากความยากจน 2.การมีทักษะในการอยู่กับโลกดิจิทัล ซึ่งมีหลายเรื่อง อาทิ 2.1 การตรวจสอบข่าวปลอม ผู้ที่ขาดทักษะดังกล่าวย่อมสุ่มเสี่ยงตกเป็นเหยื่อ โดยในช่วงที่ไวรัสโควิด-19 ระบาดใหม่ๆ มีการส่งต่อข่าวที่ไม่มีที่มาที่ไป เช่น การรักษาความชุ่มชื้นของลำคอช่วยป้องกันการติดเชื้อได้ การใส่หน้ากากอนามัยทำให้เลือดเป็นกรด การทดสอบว่าติดเชื้อหรือไม่ด้วยการกลั้นหายใจ ฯลฯ แต่เคราะห์ดีที่ในไทยยังไม่มีใครเสียชีวิตจากการทำตามข่าวปลอมอย่างในต่างประเทศ แต่ก็มีความเสี่ยงโดยเฉพาะกลุ่มผู้สูงอายุ หากไม่มีทักษะนี้มักมีแนวโน้มเชื่อและส่งต่อได้ง่าย

กับ 2.2 การใช้เครื่องมือดิจิทัลอย่างรู้เท่าทัน สถานการณ์โควิด-19 ส่งผลให้คนตกงานสูญเสียรายได้เป็นจำนวนมาก และแต่ละคนก็ต้องดิ้นรนหารายได้ ซึ่งมีปรากฏการณ์ทั้งด้านบวก เช่น มีเพจหรือกลุ่มเฟซบุ๊กระดับท้องถิ่นที่ตั้งเป็นศูนย์ประชาสัมพันธ์ว่าพื้นที่นั้นมีบริษัทห้างร้านใดเปิดรับสมัครงานบ้าง หรือช่องยูทูปที่สอนเทคนิคการขายของออนไลน์ และด้านลบ เช่น การขายบริการทางเพศในหลายรูปแบบที่เพิ่มขึ้น ซึ่งน่าห่วงโดยเฉพาะกลุ่มเด็กและเยาวชนที่อาจจะทำตามเพื่อน หรือการถูกล่อลวงให้ไปเล่นหรือไปทำงานเป็นเครือข่ายเว็บไซต์การพนันออนไลน์
และ 3.การเป็นพลเมืองดิจิทัล ประเด็นสำคัญคือ “การสร้างการมีส่วนร่วม” ด้านหนึ่งประเทศไทยยังขาดการเปิดเผยข้อมูลจากภาครัฐ แต่อีกด้านเห็นความร่วมมือจากภาคประชาชน เช่น ในช่วงแรกๆ ที่มีข่าวหน้ากากอนามัยและอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่จำเป็นต่อการรับมือการระบาดของไวรัสโควิด-19 ขาดแคลนในโรงพยาบาลหลายแห่ง พบประชาชนหลากหลายกลุ่มใช้ช่องทางออนไลน์ระดมจัดหาสิ่งของเหล่านั้นเพื่อส่งต่อไปยังโรงพยาบาลดังกล่าว ในขณะที่ภาครัฐไม่อยากให้โรงพยาบาลเปิดเผยข้อมูลเรื่องการขาดแคลน ด้วยเหตุผลต่างๆ นานา

หรือการทำแอพพลิเคชั่นต่างๆ ที่ต่างคนต่างทำกันเองอย่างสะเปะสะปะ กรณีของไทยนั้นมีคนพยายามทำแอพฯ ระบุพิกัดว่าร้านไหนมีหน้ากากอนามัยจำหน่ายบ้างในช่วงที่หน้ากากขาดแคลน แต่เพราะไม่มีรัฐช่วยจึงไม่มีการตรวจสอบข้อเท็จจริงของข้อมูล ปล่อยให้ประชาชนใส่ข้อมูลกันเอง ต่างจากไต้หวันที่มีแอพฯ อย่างเดียวกัน แต่มีรัฐเป็นผู้สนับสนุนเชื่อมฐานข้อมูลร้านจำหน่ายหน้ากากอนามัยกับแอพฯ ดังกล่าวให้
“ไทยไม่ได้ขาดเรื่องเทคโนโลยีหรือนักเทคโนโลยี มีพอสมควร มีดีด้วย และทำงานกับภาครัฐที่เกี่ยวข้องได้ดีพอสมควร แต่พอมันจะขึ้นไปถึงระดับนโยบายที่เราต้องใช้เป็นเรื่องเป็นราวจริงๆ มันมักจะไม่สำเร็จ แล้วก็อาจจะสุดท้ายไปทำเอง หรือไม่ยอมให้ทำ หรือไม่อยากเปิดเผยข้อมูล ก็เป็นอะไรที่น่าสนใจว่าจะพัฒนาหรือเรียนรู้จากบทเรียนเหล่านี้ แล้วค่อยๆ เปิดการพูดคุยว่าความกังวลของทั้ง 2-3 ฝ่ายมันคืออะไร แล้วจะแก้ปัญหาในอนาคตอย่างไรขณะเดียวกันก็มีหน่วยงานที่ทำงานในลักษณะเปิด หรือสร้างการมีส่วนร่วมอยู่แล้ว เช่น สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ หรือ สสส. ก็ออกมาหนุนเรื่องนี้พอสมควร” สุนิตย์ กล่าว

และหัวข้อที่ 4 ของการสัมมนาครั้งนี้ “พลเมืองยุคดิจิทัลกับการรับมือโรคระบาดของข้อมูลข่าวสาร” นำเสนอโดย พีรพล อนุตรโสตถิ์ ผู้จัดการศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ อสมท. กล่าวว่า พลเมืองดิจิทัลหมายถึง ผู้ที่เข้าถึงอินเตอร์เน็ตแล้วสามารถใช้อินเตอร์เน็ตเพื่อมีส่วนร่วมในสังคมเศรษฐกิจดิจิทัลได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีความรับผิดชอบ และมีความปลอดภัย ซึ่งการเป็นพลเมืองดิจิทัลต้องมี 8 ทักษะ คือ 1.การรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง 2.การรักษาข้อมูลส่วนตัว 3.การคิดวิเคราะห์และมีวิจารณญาณที่ดี 4.จัดสรรเวลาหน้าจอได้ 5.รับมือกับการคุกคามทางออนไลน์ 6.บริหารจัดการข้อมูลที่ผู้ใช้งานทิ้งไว้ (Digital Footprint) จะโพสต์อะไรต้องตระหนักว่าเป็นร่องรอยทิ้งไว้ 7.รักษาความปลอดภัยของตนเองทางออนไลน์ และ 8.ใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม คำถามคือ “ทักษะเหล่านี้รับมือโรคระบาดของข้อมูลข่าวสาร (Infodemic) ได้เพียงใด” กระทั่งการมาของไวรัสโควิด-19 จึงเป็นบททดสอบครั้งสำคัญ

โดยหากย้อนไปในปี 2558 บิลล์ เกตส์ มหาเศรษฐีผู้ก่อตั้งบริษัทไมโครซอฟท์ ได้กล่าวสุนทรพจน์ไว้ตอนหนึ่งว่า “โลกยังไม่พร้อมรับมือสถานการณ์โรคระบาด” แล้วอีก 5 ปีให้หลังเมื่อโควิด-19 มาเยือน การจัดการอะไรหลายๆ อย่างก็พบว่ายังห่างไกลจากคำว่าความพร้อมจริงๆ เพราะเป็นสิ่งที่คาดไม่ถึง ต่างจากภัยออนไลน์ต่างๆ เช่น การถูกเจาะระบบ (Hack) หรือถูกหลอกลวง เป็นสิ่งที่คาดเดาได้และเตือนให้ระวังตัวได้ และยิ่งกับผู้ที่ขาดทักษะการเป็นพลเมืองดิจิทัลด้วยแล้วอาจทำให้สถานการณ์ยิ่งเลวร้ายลง เช่น กลายเป็นผู้เผยแพร่ข่าวปลอม

“มีคุณหมอคนจีนที่เขาบอกว่าเป็นตำนาน ที่เป็นคนรู้คนแรกแล้วก็ไปแจ้งตำรวจแล้วพยายามจะเตือน แต่สุดท้ายตำรวจที่จีนมาล็อกเขาแล้วก็ไม่ยอมให้เขาเผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร ผมคิดว่าการเปิดโครงสร้างความเสรีเกี่ยวกับข้อมูลข่าวสารโดยเฉพาะมันเกิดที่จีน มันอาจจะส่งผลหรือเกี่ยวข้องกับสถานการณ์กลับมาด้วยเหมือนกัน หลังจากนั้นก็จะมีข้อมูลข่าวสารหลายๆ อย่างซึ่งหลายคนคงจะเคยเห็นภาพพวกนี้อยู่แล้ว มี Conspiracy Theory (ทฤษฎีสมคบคิด) มันกำเนิดมาจากแล็บตรงนั้นตรงนี้ มีข้อมูลชิ้นนั้นชิ้นนี้เพื่อสนับสนุนทฤษฎีสมคบคิดเหล่านั้น มีการโยงกับเรื่องที่เป็นส่วนตัว มีการเอาภาพจากต่างประเทศมาทำให้สถานการณ์ที่มีอยู่แล้วก็รู้สึกแย่ลง ซึ่ง Loop (วงจร) แบบนี้มันไม่ได้เกิดที่แค่ที่ประเทศไทย แต่ในช่วงต้นๆ พอประเทศไหนมีการระบาด มันจะมี Set (ชุด) ของข้อมูล ที่มาใกล้เคียงกัน คือมีภาพคนล้ม คนตาย ภาพอะไรออกมาที่มันทำให้เกิดความตื่นตระหนก เหมือนกับที่เราเจอในประเทศไทยช่วงเดือน มี.ค.-เม.ย. 2563 พอพม่า (เมียนมา) ระบาดหนัก ภาพเหล่านี้ก็เกิดขึ้นที่พม่าเหมือนกัน” พีรพล ยกตัวอย่าง

พีรพล กล่าวสรุปว่า ในมุมหนึ่งการมีข้อมูลข่าวสารและเกิดความตระหนักเป็นเรื่องดี แต่ในบางกรณีเมื่อไปบวกกับความบกพร่องในวงจรการสื่อสาร หรือความไม่สมบูรณ์ของวงจรการสื่อสารในปัจจุบัน เช่น การที่มีผู้ปล่อยข่าวปลอมแล้วยังมีรายได้จากการปล่อยข่าวปลอมนั้นอยู่ หรือการสร้างข้อมูลเท็จที่ทำขึ้นได้ง่าย หรือมีข้อมูลเท็จไว้ใช้เพื่อวัตภุประสงค์อื่น ทำให้สถานการณ์ในโลกจริงเลวร้ายลงไปด้วย เพราะโลกจริงกับโลกอินเตอร์เน็ตเชื่อมโยงกัน

ปิดท้ายด้วยการระดมความคิดเห็นในหัวข้อ “การส่งเสริม Digital Intelligence ให้พลเมืองดิจิทัลรับมือด้านมืดไชเบอร์ยุคนิวนอร์มอล” โดยเริ่มจาก สุภิญญา กลางณรงค์ ผู้ร่วมก่อตั้งภาคีโคแฟค (COFACT) ประเทศไทย ยกตัวอย่างด้านมืดที่เกิดขึ้นบนพื้นที่ออนไลน์ เช่น เว็บไซต์ที่มีเนื้อหาเรื่องเพศสำหรับผู้ใหญ่มีผู้คนเข้าชมมากขึ้นอย่างมีนัยสำคัญในช่วงการระบาดของไวรัสโควิด-19 คำถามคือคลิปวีดีโอในเว็บไซต์เหล่านั้นมาจากความยินยอมของบุคคลที่ปรากฏในคลิปนั้นเอง หรือมาจากการละเมิดที่มีผู้หญิงตกเป็นเหยื่อ
รศ.มาลี บุญศิริพันธ์ อดีตคณบดี คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ยกตัวอย่างปรากฏการณ์ Echo Chamber (ห้องเสียงสะท้อน) หรือ Filter Bubble (ฟองสบู่ตัวกรอง) เนื่องจากระบบปัญญาประดิษฐ์ (AI) ซึ่งนำมาใช้บริหารจัดการสื่อออนไลน์ต่างๆ จะคัดเลือกแต่ข้อมูลที่ผู้ใช้งานแต่ละคนชอบหรือสนใจมาให้ และกันข้อมูลด้านอื่นๆ ออกไปจากความรับรู้ นานวันเข้าแต่ละคนก็จะเคยชินกับการรับข้อมูลด้านเดียวโดยไม่รู้ตัว และนำไปสู่การแบ่งแยกในสังคมอันเป็นปัญหาที่กำลังเกิดขึ้นทั่วโลก

สายใจ เลี้ยงพันธุ์สกุล ผู้อำนวยการองค์กร Phandeeyar กล่าวถึงภาวะที่ผู้คนใช้ชีวิตกับโลกออนไลน์จนหลงลืมชีวิตในโลกจริง ทำให้สูญเสียสิ่งสำคัญไป 2 เรื่องคือ 1.การย้อนดูตนเอง (Self-Reflection) มนุษย์จำเป็นต้องมีเวลาอยู่กับตนเองบ้าง เพราะมีความสำคัญกับการทำงานของสมองซึ่งมีผลต่อความคิดสร้างสรรค์ แต่ทุกวันนี้แทบไม่มีเวลาให้กับตนเองเพราะว่างเมื่อใดก็มองหน้าจอโทรศัพท์มือถือตลอด กับ 2.มนุษย์สัมพันธ์ (Relationship) เช่น แม้จะมานัดรวมตัวกันในร้านกาแฟ แต่ละคนก็จะนั่งดูหน้าจอโทรศัพท์มือถือแทนที่จะพูดคุยกับคนตรงหน้า เป็นต้น…

Tags covid, digital, newnormal, โควิด

Uncategorized

ดาวน์โหลดไฟล์เอกสาร “เราจะเข้าถึงข้อมูลรัฐบาลดิจิทัลได้อย่างไร”

5/10/20

ดาวน์โหลดไฟล์เอกสาร
“เราจะเข้าถึงข้อมูลรัฐบาลดิจิทัลได้อย่างไร”
โดย ดร.สุพจน์ เธียรวุฒิ Dr. Supot Tiarawut
ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การมหาชน) DGA Thailand DGA Thailand

จากงานเสวนานักคิดดิจิทัล ครั้งที่ 12
“เมื่อต้องรับมือข่าวสารจริง-ลวงด้วยข้อมูลเปิด เราจะเข้าถึงรัฐบาลดิจิทัลได้อย่างไร”
Digital Thinkers Forum #12
Fighting Fake News & Opacity with Open Data:
How to enable fact-checking by digital government?
เปิดประเด็นโดย ดร.สุพจน์ เธียรวุฒิ ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การมหาชน- DGA)

ณ ห้องประชุมชั้น 15 สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย อาคาร GPF ถนนวิทยุ

คลิกลิงก์ เพื่อดาวน์โหลดเอกสาร
https://drive.google.com/file/d/1wmvrTqdPjrqgFWXai7JERxzn24aHthR4/view?usp=sharing

Tags digital, ดิจิทัล, รัฐบาล

Uncategorized

“Cofact” Innovation Creates a New Culture of “Fact Checker” Fostering Thai society as Fact Checker for Collaborative Fact Checking

8/09/20

The key intent of the innovation of “CoFact”, or Collaborative Fact Checking, the newest online platform, is to help Thai people from being victimized by all forms of “fake news”, which was officially launched at the Digital Thinkers Forum#11 on “In digital age, why CoFact is important?” The launch was co-organized last week by the fact-checking and fake news preventing network such as Thai Health Promotion Foundation, Thailsnd Media Fund, ThaiPBS, Foundation for Consumers, The National Press Council of Thailand, Thai Institute of Justice (TIJ), JitArsa Bank, 77 Kaoded, ChangeFusion, Opendream, UbonConnect, Friedrich Naumann Foundation, and Centre for Humanitarian Dialogue (HD). It is no less interesting for this new dimension of screening before forwarding the upcoming news.

Because nowadays Thai people are facing the problem of “fake news”, spreading like a pandemic in the society, especially the online one. For instance, misinformation on health, sales fraud, Ponzi scheme, online gambling, disaster news, as well as political issues. This causes confusion, and misunderstanding, making it difficult to believe. If the people in the society are not aware, they might fall victims or unconsciously become fake news spreaders. Based on the data of the Foundation for Consumer, it found that in early 2020, only between January and March, there were 1,055 complaints about health and related products filed to the Foundation.

Thus, the solution to enhance the quality of Thai society, particularly in terms of receiving and forwarding any information, Mr. Supreda Adulyanon, the CEO of Thai Health Promotion Foundation, a partner of the network, stated that there is necessity to create space for everyone to conduct collaborative fact checking. And that this CoFact community, either on www.CoFact.org or Line @CoFact, will become the mechanism in lighting up, and uniting the citizens to work together in driving the fact-checking process of the civic sector.

Similar to the representatives of Friedrich Naumann Foundation (FNF), Mr.Frederic Spohr and Centre for Humanitarian Dialogue (HD), Ms.Theerada Suphaphong, partners from Germany and Switzerland, who also agreed that CoFact Community will help Thailand in tackling fake news, and political hate speech. It is because the concept that allows everyone to be part of collaborative fact checking on the constructive and safe space is not contrary to the principles of Democracy, Rights and Liberties. It responds to the need more than fighting fake news with the use of state power.

But this is a very new topic, to achieve the goal is not an easy task. Therefore, CoFact Thailand was adapted for Thailand by using the inspiration from the CoFacts project in Republic of China, where the civil society of Taiwan believes in the civic power in tackling the fake news through the establishment of the common open space for every sectors to fact check as fact could change over time and factors.

Ms. Supinya Klangnarong, Co-founder of CoFact.org, said that to drive CoFact mechanism to be successful, it is necessary to expand the work from creating online platform to creating community of fact checking where everyone can help awaken fact checker-ness in themselves.

“This is considered as the media form in the digital era by strengthening the civic sector, and fighting fake news with journalism principles such as verifying the credibility of the source, and creating and turning this new value to the new culture of society.” She again emphasized on the next step of CoFact Thailand.

There is, however, a theory on fake news. It explains that fake news can be compared as a virus. The person who leaks/spreads it is called ‘Spreader’, whereas some fake news could spread quickly and widely because of ‘Super Spreader’, who could be celebrity, media influencer, or social influencer on other aspects. The solution is, therefore, using ‘Super Corrector’, who has the same level of influence to provide the correct information and to do so immediately.

However, if it is fake news at the community level which is spread on social media, Ms. Supinya says this needs ‘Many Correctors’—a lot of ordinary people to fact check, while also replacing with correct information—in order to stop such fake news. Hence, CoFact.org is a platform specifically for this purpose.

“We want to go beyond the Sure and Share approach. It means that in addition to fact checking any mis/disinformation, there must also correct it with the most updated fact into the database so that others could also fact check again whether it is fake or true. The press could too use this platform to verify its content before publishing it to the public.

Currently, there are 1,500 sets of data in the database of CoFact.org. Most of them are about health, COVID-19, and related propaganda. Whereas, there is not much data yet on social and politics as it is a complicated matter. Ms. Supinya announced that in the future, this topic will be made into in-depth news, by compiling a dataset then accompanying comments rather than deciding whether it is true or not because politics is a sensitive issue with many different aspects.

As for Ms. Kanokporn Prasitpol, the Director of New Media of ThaiPBS, she stated that as the press representative before publishing any news, the press must focus on multi-step fact checking on its content, coupled with the speed in presentation for the highest benefit of the audience. Because for the general public, including those living in Bangkok, the recognition of sharing information without fact checking is still a far-away matter for them.

While for Mr. Wannasingh Prasertkul, the documentary producer and social influencer, believed that, as a media consumer himself, if CoFact is practical and lives up to its expected effectiveness, it could be a great tool for the society, causing improvement on the discussion atmosphere in the society. Because at one point whether it is true, most of the people are going to still be in the state of willingness to consume information that matches with their belief, now they all could just send to CoFact, a reference point accepted and understood by everyone, in order to resolve the matter. This is all up to the credibility of the project, and a very broad and comprehensive database.

Same as Mr. Jikhaideel Chelaeh, the famous Youtuber of Deen Vlog from Narathiwas, who also agrees that this creative space of CoFact.Org will help alleviate the Southern Thailand conflict from fake news.

“I could remember that fake news in Southern Thailand has occurred since I was just a kid. It spread on MSN, then Hi5, and now on Line. The fake news situation is constantly escalating. For example, The Muslim burned out a temple in Malaysia, or A Muslim shot Thai Buddhist or the other way around. Such thing occurs almost every month, causing hatred not only within the Southern Border provinces but it became feud between the Thai Buddhists and Thai Muslim in the area. Even if neither of them do so, there is an attempt from some groups who try to create and benefit from this fear. This impacts the way of living and the economy. I can assured that having grown up in this area, there is no such thing, we all live harmoniously—Buddhism, Islam, and Christian. Therefore, if fake news is still circulated, the economy and revenue of villagers from the Southern Border provinces would never be better.”

This Youtuber from Deen Vlog also said that one thing that his friends and himself could do is to feed more positive information, and more facts about the three Southern Border provinces through creating this Youtube channel for the Thais and everyone in the World to see. As for the content of Deen Vlog is not touching upon estrangement, but instead by using positive framing of facts, which is really helpful. As for CoFact.org, it uses similar methodology but on the bigger and more credible platform, it could be another tool to, more or less, help solve Southern Thailand conflict. Therefore, this is a call for everyone to volunteer with CoFact Network in order to help with fact checking before sharing information.

Even Mr. Peerapon Anutarasoat, manager of Sure and Share of MCOT, also emphasized that CoFact is another channel in fact checking, which could be dependable for the people and by the people. It could also adjust behaviors of the people in the society to have more critical thinking, to look at any information with a fair heart, and to judge on rationality. CoFact could additionally be a space for experts and specialists to share the correct information on the online society. This is another good point. And, some information from the Sure and Share is re-published on this new platform too.

The CoFact project of Taiwan, the initial inspiration of Thailand’s CoFact.org, took eight months to be successful. It is supervised by four hundred editors while there are 20,000 citizen fact checkers who monitor and feed information. And, there are 150 issues per week being fact-checked and corrected. Therefore, CoFact Thailand will grow strongly in no time. The people in the country need to join hands in creating a new culture of fact checker so as to fact checking together with correcting before sharing to intercepting fake news from spreading.

Goodwill messages from Taiwan’s Digital Minister, Audrey Tang, to congratulate Cofact Thailand’s launching event in August 28, 2020

For Cofact annual event in August 28, 2020, Taiwanese’s Digital Minister, Audrey Tang who virtually appeared as a special guest to deliver a good will messages to Cofact Thailand and elaborated that: “In this era the explosion of information, disinformation has also become like a wildfire which causes social panic. It is an issue that we cannot ignore. To counter the tough challenges, we firmly believed that it is only cross- sector of partnership, we can reconsolidate to protect the value that we share which is a liberal democracy.”

Tags cofact, factchecking

สัมมนา‘พลเมืองดิจิทัลในการรับมือยุคนิวนอร์มอล’ถอดบทเรียนวิกฤติ‘โควิด’จากมุมนักคิดหลากวงการ

สัมมนา‘พลเมืองดิจิทัลในการรับมือยุคนิวนอร์มอล’
ถอดบทเรียนวิกฤติ‘โควิด’จากมุมนักคิดหลากวงการ