Cofact

By : Zhang Taehun

“เกือบเสียแม่ เพราะไลน์กลุ่มสวัสดีวันจันทร์ ปกติแม่จะเป็นโรคความดัน ไขมัน อยู่แล้ว ต้องกินยาควบคุมประจำ อยู่มาวันหนึ่งมีไลน์กลุ่มเพื่อนๆ แม่ส่งข้อความต่อๆ กันมาว่า ถ้ากินยาลดความดัน ลดไขมันมากๆ จะเสี่ยงเป็นมะเร็ง หลังจากได้อ่านแม่ผมหยุดกินยาเองเลยโดยไม่ปรึกษาใครทั้งสิ้น เมื่อคืน 9 ธันวาคม 2566 เกิดอาการเจ็บหน้าอก หายใจไม่ออกถูกนำส่ง รพ วัดความดันได้เกือบ 250 และมีอาการหัวใจขาดเลือดกระทันหัน (ถ้าส่ง รพ ช้าไป มีสิทธิ์หัวใจล้มเหลวเสียชีวิตได้) ปัจจุบันต้องอยู่ในห้อง icu เพราะความดันยังไม่ลง อันตรายมาก”

เรื่องเล่าข้างต้นเป็น “อุทาหรณ์” จากผู้ใช้เฟซบุ๊กท่านหนึ่งที่มีคุณแม่ป่วยเป็นโรคความดันและไขมันต้องกินยาเป็นประจำ แต่อยู่ดีๆ ก็ไปเชื่อข้อความที่แชร์กันต่อมาในกลุ่มไลน์ “กินยาความดันมากๆ เสี่ยงป่วยเป็นมะเร็ง” แล้วก็หยุดกินยาเอง ส่งผลให้ความดันขึ้นสูงมากจนต้องถูกส่งเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาล และนี่เป็นอีกครั้งที่ “การส่งต่อข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง” ส่งผลกระทบต่อผู้คนในระดับถึงชีวิต 

ก่อนอื่นมาทำความเข้าใจก่อนว่า “โรคความดันคืออะไร?” โรคความดัน หรือชื่อเต็มๆ คือ “โรคความดันโลหิตสูง (Hypertension)” ข้อมูลจาก กรมควบคุมโรค อธิบายว่า เป็นโรคที่ตรวจพบได้จากการวัดความดันโลหิต ได้ในระดับที่สูงกว่าปกติอย่างเรื้อรังอยู่เป็นเวลานาน โดยองค์การอนามัยโลก (WHO) กำหนดไว้ตั้งแต่ พ.ศ.2542 ว่า ผู้ใดก็ตามที่มีความดันโลหิตวัดได้มากกว่า 140/90มม.ปรอท ถือว่าเป็นโรคความดันโลหิตสูง 

“ผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงและไม่รักษาให้ถูกต้องจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ เช่น โรคอัมพาตจากหลอดเลือดในสมองตีบ โรคหลอดเลือดในสมองแตก โรคหัวใจขาดเลือด โรคหัวใจวาย โรคไตวาย หลอดเลือดแดงใหญ่โป่งพอง เป็นต้น โรคความดันโลหิตสูงเป็นโรคที่พบได้บ่อย โดยปัจจุบันสำรวจพบว่าคนไทยประมาณร้อยละ 20 เป็นโรคความดันโลหิตสูง 

คนส่วนใหญ่ที่มีความดันโลหิตสูงมักจะไม่รู้ตัวว่าเป็นโรค แม้เมื่อรู้ตัวว่าเป็น ส่วนมากจะไม่ได้รับการดูแลรักษา ส่วนหนึ่งอาจจะเนื่องจากไม่มีอาการทำให้คนส่วนใหญ่ไม่ได้ให้ความสนใจ เมื่อเริ่มมีอาการหรือภาวะแทรกซ้อนแล้วจึงจะเริ่มสนใจและรักษา ซึ่งบางครั้งก็อาจจะทำให้ผลการรักษาไม่ดีเท่าที่ควร การควบคุมความดันโลหิตให้ปกติอย่างสม่ำเสมอ สามารถลดโอกาสเกิดโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ได้อย่างชัดเจน เป็นข้อเท็จจริงทางการแพทย์ที่ได้รับการพิสูจน์แล้วและเป็นที่ยอมรับกันทั่วโลก”

สำหรับความดันโลหิตสูง แบ่งระดับความรุนแรงของโรคไว้ดังนี้ “ระดับ 1” ความดันโลหิตสูงระยะเริ่มแรก ค่าความดันโลหิต ระหว่าง 140 – 159/90 – 99 มม.ปรอท , “ระดับ 2” ความดันโลหิตสูงระยะปานกลาง ค่าความดันโลหิต ระหว่าง 160 – 179/100 – 109 มม.ปรอท และ “ระดับ 3” ความดันโลหิตสูงระยะรุนแรง ค่าความดันโลหิต มากกว่า 180/110 มม.ปรอทขึ้นไป

ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคความดัน คือ อายุ –ช่วงเวลา –สุขภาพจิต – เพศ – พันธุกรรม – สิ่งแวดล้อม – เกลือ

“อายุ” ส่วนใหญ่เมื่ออายุมากขึ้น ความดันโลหิตจะสูงขึ้น “ช่วงเวลา “ หากวัดความดันหลายครั้งตลอดทั้งวัน อาจเห็นค่าความดันขึ้นๆ ลงๆ ก็ได้ “สุขภาพจิต” ความเครียดทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้น ในทางกลับกันเมื่อพักผ่อนค่าความดันที่สูงนั้นก็ลดลงไปสู่เกณฑ์ปกติได้ “เพศ” พบผู้ชายเป็นโรคความดันโลหิตสูงได้บ่อยกว่าผู้หญิง

“พันธุกรรม” เด็กที่เกิดจากพ่อแม่ซึ่งเป็นโรคความดันโลหิตสูง เมื่ออายุมากขึ้นมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้มากกว่าเด็กที่เกิดจากพ่อแม่ที่ไม่ป่วยเป็นโรคดังกล่าว นอกจากนี้ยังพบว่า ชาวอเมริกันเชื้อสายแอฟริกัน (ชาวอเมริกันผิวดำ) มีความดันโลหิตสูงมากกว่าชาวอเมริกันผิวขาว “สิ่งแวดล้อม” หากเอื้อให้เกิดภาวะเคร่งเครียด ก็เป็นปัจจัยทำให้เกิดโรคความดันโลหิตสูงขึ้นได้ ซึ่งก็พบว่า ผู้ที่อยู่ในสังคมเมืองจะพบภาวะความดันโลหิตสูงมากกว่าผู้ที่อยู่ในสังคมชนบท และ “เกลือ” ผู้ที่กินเกลือมากจะมีโอกาสเกิดโรคความดันโลหิตสูงมากกว่าผู้ที่กินเกลือน้อย

ผศ.นพ.ภาวิทย์ เพียรวิจิตร อาจารย์สาขาวิชาโรคหัวใจ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล อธิบายไว้ในบทความ “รู้แล้วรอดโรค ความดันเลือดสูง ภัยเงียบที่ไม่ควรมองข้าม” ว่า แม้โรคความดันเลือดสูงจะเป็นโรคที่อันตราย แต่ก็เป็นโรคที่สามารถควบคุมได้ในระยะยาว หากได้รับการรักษาที่ทันท่วงที โดยเบื้องต้นจะรักษาด้วยวิธีการให้ยาลดความดันเลือด เพื่อรักษาระดับความดันให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน นอกจากการรับประทานยาแล้ว ผู้ป่วยควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพมากขึ้น ดังนี้

“สิ่งที่ควรทำ” 1.หมั่นตรวจวัดความดันเลือดอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง 2.รับประทานอาการให้ครบ 5หมู่ เน้นผักและผลไม้ชนิดที่ไม่หวาน 3.ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ 4.ออกกำลังเป็นประจำ5.พักผ่อนให้เพียงพอ และ 6.รักษาสุขภาพจิตให้ดีอยู่เสมอ ไม่เครียด

“สิ่งที่ไม่ควรทำ” 1.สูบบุหรี่ เพราะสารพิษในควันบุหรี่ ส่งผลให้เกิดการอักเสบ การตีบตันของหลอดเลือดต่าง ๆ รวมทั้งหลอดเลือดหัวใจ และหลอดเลือดไต 2.ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะทำให้มีโอกาสเป็นโรคความดันเลือดสูงถึงร้อยละห้าสิบ3.กินอาหารที่มีรสเค็ม หรืออาหารที่มีโซเดียมมากเกินไป เช่น กะปิ นํ้าปลา ของหมักดอง 4.กินอาหารที่มีไขมันสูง เช่น เนื้อติดมัน หนังสัตว์ ไข่แดง หอยนางรม อาหารประเภทผัดหรือทอด และ 5.กินอาหารที่มีรสหวานหรือมีน้ำตาลสูง เช่น น้ำหวาน ขนมหวาน

ทั้งนี้ โดยทั่วไปแล้วผู้ที่มีความดันเลือดปกติจะวัดค่าความดันได้ 120/80 มิลลิเมตรปรอท แต่ผู้ที่มีความดันเลือดสูงจะวัดค่าความดันได้ตั้งแต่ 140/90 มิลลิเมตรปรอทขึ้นไป และถือว่าเป็นสภาวะที่ต้องได้รับการควบคุมตั้งแต่เนิ่นๆ เนื่องจากอาจนำมาซึ่งภาวะแทรกซ้อนและโรคต่างๆ มากมาย เช่น โรคหัวใจขาดเลือด โรคหัวใจล้มเหลว โรคหลอดเลือดในสมอง โรคไตเสื่อม เป็นต้น

มาถึงคำถามสำคัญของเรื่องราวนี้ “กินยาควบคุมความดันมากๆ เสี่ยงเป็นมะเร็งจริงหรือ?”รศ.นพ.วีระศักดิ์ จรัสชัยศรี อาจารย์แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านนิติเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (มศว) อธิบายเมื่อวันที่ 15 ธ.ค. 2566 ว่า “ยังไม่มีข้อมูลทางการแพทย์ใดที่สรุปชัดเจนว่า การทานยาลดความดันโลหิตสูงและยาลดไขมันมากๆ เป็นเวลานานๆ จะเสี่ยงเป็นมะเร็ง”มีแต่ข้อมูลที่เคยระบุว่า

1) ยาลดความดันโลหิตสูงที่เรียกว่า “เออบีซาแทน” (Irbesartan) ได้ถูกตรวจสอบและเฝ้าระวังเนื่องจากพบการปนเปื้อนสารที่อาจก่อมะเร็งเอแซดบีที (Azidomethyl biphenyl tetrazole; AZBT) ในวัตถุดิบที่ใช้ผลิตยา ซึ่งทั้งหมดได้ถูกเรียกคืนแล้ว ปัจจุบันจึงไม่มีข้อมูลเรื่องเสี่ยงเป็นมะเร็งอีก

2) นอกจากนี้ยังมีการศึกษาที่ชี้ว่าการกินยารักษาความดันโลหิตสูง กลุ่มแคลเซียมแชนแนลบล็อกเกอร์ (calcium channel blockers) ในระยะยาว อาจทำให้ผู้หญิงเป็นมะเร็งเต้านมได้ แม้การศึกษาแสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ แต่ไม่ได้พิสูจน์ให้เห็นถึงความสัมพันธ์เชิงสาเหตุและผลลัพธ์ โดยเมื่อปี 2014 Intermountain Heart Institute ในประเทศสหรัฐอเมริกา เผยผลการศึกษาว่า ยากลุ่มแคลเซียมแชนแนลบล็อกเกอร์ไม่สัมพันธ์กับมะเร็งเต้านม

3) ยาลดไขมันในเลือดกลุ่มสแตติน (statins) ที่มีบทบาทสำคัญในการลดความเสี่ยงต่อภาวะหัวใจและสมองขาดเลือดในผู้ที่ดังกล่าวหรือผู้ที่มีภาวะแอลดีแอล-โคเลสเตอรอล (LDL-cholesterol) ในเลือดสูงมาก อย่างไรก็ตาม ยานี้มีผลไม่พึงประสงค์ต่อกล้ามเนื้อจนอาจทำให้ผู้ใช้ยาบางรายเกิดความกังวลหรือเลิกใช้ยา ยาในกลุ่มสแตตินอาจทำให้เกิดอาการผิดปกติเกี่ยวกับกล้ามเนื้อได้ แต่ยังไม่มีข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับการที่ยาลดไขมันจะทำให้เกิดมะเร็ง

“สรุปการทานยาลดความดันโลหิตสูงและยาลดไขมัน มากๆ เป็นเวลานานๆ จะเสี่ยงเป็นมะเร็ง หรือไม่ เป็นเรื่องที่ยังไม่มีข้อเท็จจริงทางการแพทย์รองรับ แต่ที่ชัดเจนคือการหยุดยาลดความดันโลหิตสูงและยาลดไขมันด้วยตนเอง มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ ดังนั้นจึงควรปรึกษาแพทย์ทุกครั้งเมื่อมีข้อสงสัยหรือมีอาการไม่พึงประสงค์ ก่อนที่จะหยุดทานยา นะครับ ” รศ.นพ.วีระศักดิ์ กล่าว

อนึ่ง ผู้เขียนสันนิษฐาน (ย้ำว่าเป็นเพียงข้อสันนิษฐานโดยส่วนตัว) ว่าการโพสต์และแชร์ข้อมูลเรื่องหากกินยาลดความดัน ลดไขมันมากๆ แล้วจะเสี่ยงเป็นมะเร็ง อาจมาจากข่าวที่ “สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ตรวจสอบและเรียกเก็บคืนยาความดันที่พบการปนเปื้อนสารก่อมะเร็ง”อยู่เป็นระยะๆ เช่น ในเดือน ก.ค. 2561 มีการเรียกเก็บคืนยา “วาลซาร์แทน (Valsartan)” จำนวน 5 ตำรับ ซึ่งสืบเนื่องจากบริษัทผู้ผลิตยาในยุโรปมีการตรวจสอบพบว่า มีสารก่อมะเร็งในหนูทดลอง จึงได้ประกาศเก็บยาดังกล่าวออกจากท้องตลาด และแจ้งเตือนไปยังเครือข่าย อย.ทั่วโลก อย.ไทยก็ได้รับแจ้งและดำเนินการสั่งเก็บออกจากท้องตลาด

อย่างไรก็ตาม นพ.สุรโชค ต่างวิวัฒน์ รองเลขาธิการ อย. (ในขณะนั้น) ก็ให้คำแนะนำสำหรับผู้ป่วยที่ใช้ยาดังกล่าวอยู่ 1.ไปเปลี่ยนยา ณ โรงพยาบาล คลินิก หรือสถานพยาบาลที่ได้รับการจ่ายยา “2.หากยังไม่สามารถไปเปลี่ยนยาได้ในระยะนี้ ขออย่าได้หยุดการใช้ยา เนื่องจากผลิตภัณฑ์ยาวาลซาร์แทน (กลุ่ม Angiotensin II Receptor Blocker: ARB) เป็นยารักษาโรคความดันโลหิตสูง ซึ่งเป็นโรคเรื้อรังที่มีความจำเป็นต้องใช้ยาอย่างต่อเนื่อง”ซึ่งสารปนเปื้อนที่พบในผลิตภัณฑ์ยาดังกล่าว จากการศึกษาข้อมูลความปลอดภัยย้อนหลัง ยังไม่พบว่าผู้ป่วยมีประเด็นการเกิดมะเร็งจากยานี้ที่ใช้วัตถุดิบจากจีน

3.ผู้ป่วยที่เคยได้รับผลิตภัณฑ์ยาวาลซาร์แทนในการรักษามาอย่างต่อเนื่อง ไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนไปใช้ยารักษาโรคความดันโลหิตสูงตัวอื่น โดยยังคงสามารถใช้ผลิตภัณฑ์ยาวาลซาร์แทน เลขทะเบียนตำรับอื่นที่ไม่มีการปนเปื้อนได้ และ 4.สามารถใช้ยารักษาโรคความดันโลหิตสูง และโรคหัวใจ ในยายี่ห้ออื่นที่ไม่ใช่ใน 5 ตำรับดังกล่าว ทั้งนี้ ในช่วงเวลาดังกล่าว มีบริษัทผู้รับอนุญาตผลิตหรือสั่งยาวาลซาร์แทนเข้ามาในประเทศไทย จำนวน 7 บริษัท และมีทะเบียนตำรับยาที่ได้รับอนุญาตให้จำหน่าย จำนวนทั้งสิ้น 16 ชื่อการค้า ซึ่งจากการตรวจสอบพบว่า มีบริษัทผู้รับอนุญาตที่ใช้วัตถุดิบจากบริษัทในปรแทศจีน เพียง 2 ราย รวมเลขทะเบียนตำรับยาของทั้ง 2 รายนี้คือ 5 ตำรับ

มีข่าวการตรวจสอบเกิดขึ้นอีกครั้งในเดือน ต.ค. 2566 คราวนี้ อย. เรียกเก็บคืนยา “เออบีซาแทน(Irbesartan)” ที่ใช้สำหรับรักษาโรคความดันโลหิตสูง ใน 42 รุ่นการผลิต เนื่องจากพบว่ามีวัตถุดิบปนเปื้อนสารที่อาจก่อมะเร็ง “เอแซดบีที(Azidomethyl biphenyl tetrazole; AZBT)” ในวัตถุดิบที่ใช้ผลิตยาเกินเกณฑ์สากลที่ยอมรับได้อย่างไรก็ตาม นายแพทย์ณรงค์ อภิกุลวณิชเลขาธิการ อย. (ขณะนั้นยังเป็นรักษาราชการแทน) ได้แนะนำว่า “สำหรับผู้ป่วยที่ใช้ยาเออบีซาแทนอยู่ไม่ควรหยุดยาทันที เนื่องจากยารักษาโรคความดันโลหิตสูงเป็นยาที่จำเป็นต้องใช้อย่างต่อเนื่อง” และขอให้ตรวจสอบยาที่ใช้อยู่ หากพบว่าเป็นรุ่นการผลิตที่เรียกเก็บคืน ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร และขอเน้นย้ำว่าผู้ป่วยยังคงสามารถใช้ผลิตภัณฑ์ยาเออบีซาแทนยี่ห้อเดิมในรุ่นการผลิตอื่นที่ไม่มีการปนเปื้อนได้

ขณะที่ พญ.มิ่งขวัญ สุพรรณพงศ์ ผู้อำนวยการองค์การเภสัชกรรม ในฐานะหนึ่งในผู้ผลิตยาที่ถูกตรวจพบสารดังกล่าว ชี้แจงว่า ปัญหาอยู่ที่วัตถุดิบที่นำมาทำเป็นยา น่าจะมีการซื้อรวมจากบริษัทเดียวกัน เป็นสารกลุ่มไนโตซามีน เดิมจะไม่มีตัว AZBT อยู่ในรายการที่ต้องเฝ้าระวัง แต่ทาง อย.เฝ้าระวังความปลอดภัยในการใช้ยาอยู่ตลอดและทราบว่ามีปัญหานี้เกิดขึ้นในต่างประเทศ จึงได้เพิ่มการตรวจสอบสาร AZBT เพิ่มเติมในประเทศไทย และพบว่าน่าจะมีในบางลอตการผลิต โดยวัตถุดิบที่นำมาทำยานั้น เป็นการนำเข้ามาจากจีนและอินเดีย

ซึ่งจะเห็นว่า “คำแนะนำจาก อย. ทั้ง 2 ครั้ง” เน้นย้ำว่า “แม้จะมีคำสั่งเรียกเก็บยาที่เสี่ยงอันตราย แต่หากผู้ป่วยกำลังใช้ยานั้นอยู่ก็ใช้ไปก่อน อย่าเพิ่งหยุดยาในทันที แล้วค่อยรีบนำยานั้นไปขอเปลี่ยนที่โรงพยาบาล เพราะโรคความดันโลหิตสูงเป็นโรคที่ต้องกินยาต่อเนื่อง” แต่ผ็เขียนขอสันนิษฐานว่า ผู้ที่เผยแพร่รวมถึงแชร์ต่อข้อมูลดังกล่าว อาจทำไปด้วยความกลัว ไม่ว่าจะด้วยการอ่านเฉพาะแต่พาดหัวข่าวแล้วรีบแชร์ หรือแม้แต่อ่านเนื้อข่าวแล้วก็ยังรู้สึกไม่เชื่อในคำแนะนำของแพทย์ก็ตาม 

และพอยิ่งถูกแชร์กันใน “กลุ่มไลน์” ซึ่งมีลักษณะพิเศษคือ 1.คนในกลุ่มมักรู้จักคุ้นเคยกัน เช่น เป็นเพื่อนบ้าน ญาติพี่น้อง เพื่อนร่วมงาน ฯลฯ ก็ทำให้เชื่อโดยง่ายเพราะเห็นว่าเป็นคนรู้จักไม่ใช่คนอื่นไกล กับ 2.เป็นกลุ่มปิด ทำให้ตรวจสอบได้ยาก ยิ่งบวกกับคนในกลุ่มรู้จักกัน ทำให้บางคนแม้รู้ความจริงแล้วก็ไม่อยากหักหน้าคนที่เผยแพร่เพราะห่วงเรื่องสัมพันธภาพในกลุ่มก็อาจปล่อยเลยตามเลย ช้อมูลลวงจึงไม่ถูกหักล้างและยังแชร์กันต่อไป

-/-/-/-/-/-/-/-/-/-/-

อ้างอิง

https://ddc.moph.go.th/disease_detail.php?d=52(โรคความดันโลหิตสูง (Hypertention) : กรมควบคุมโรค)

https://www.rama.mahidol.ac.th/ramachannel/article/โรคความดันเลือดสูง/ (รู้แล้วรอดโรค ความดันเลือดสูง ภัยเงียบที่ไม่ควรมองข้าม : คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล)

https://mgronline.com/onlinesection/detail/9660000112455 (“หมอหมู” ยันยังไม่มีข้อเท็จจริงทางการแพทย์ กรณีคนไข้กินยาลดความดัน-ลดไขมัน เป็นเวลานานแล้วเสี่ยงมะเร็ง : ผู้จัดการ 15 ธ.ค. 2566)

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=867252395403182&set=a.471900284938397&type=3&ref=embed_post (กินยาลดความดัน ลดไขมัน มากๆ นานๆ เสี่ยงเป็นมะเร็ง? : เพจเฟซบุ๊ก หมอหมู วีระศักดิ์)

https://workpointtoday.com/อย-เตือน-5-ยาความดันอันต/ (อย.เตือน “5 ยาความดันอันตราย” ปนเปื้อนสารก่อมะเร็ง เปลี่ยนคืน รพ.ได้ตามสิทธิ : Workpoint Today 16 ก.ค. 2561)

https://www.thansettakij.com/health/579213 (เช็คชื่อ “ยาลดความดัน” เสี่ยงก่อมะเร็ง 42 รุ่น อย.เรียกเก็บ : ฐานเศรษฐกิจ 23 ต.ค. 2566)

https://www.thairath.co.th/news/local/2734677(อย.ขอคืนยาความดัน ปนเปื้อนสารมะเร็ง 8 พันกล่อง ในท้องตลาด-คลินิก-โรงพยาบาล : ไทยรัฐ 22 ต.ค. 2566)

https://blog.cofact.org/cofact-press-may-27-21/(งานวิจัยพบ‘ข่าวลวง’เสี่ยงระบาดหนักใน‘กลุ่มปิด’ แนะแพลตฟอร์มหาวิธีแก้ไข-สร้างอาสาฯร่วมตรวจสอบ : Cofact 27 พ.ค. 2564)

---

COFACT Special Report 26-66

By : Zhang Taehun

วันคืนผ่านไปเร็วเหลือเกิน!..เผลอแปบเดียวปี 2566 ก็กำลังจะผ่านไปแล้ว หลายคนคงกำลังเตรียมวางแผนเดินทางท่องเที่ยวพักผ่อนหรือกลับไปพบหน้าครอบครัวในภูมิลำเนา แน่นอนว่าสำหรับ Cofact สิ่งที่ทำกันเป็นประเพณีช่วงท้ายปีแบบนี้คือการ “ทบทวน” กันว่าตลอดทั้งปีที่ผ่านมา เราเจอ “ข่าวลวง” อะไรกันมาบ้าง สำหรับในปีนี้ก็มีหลายเรื่องเช่นกันจากหลากหลายเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น

– ตรวจสอบรายชื่อผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง (จากเว็บไซต์จริงแต่ถูกกล่าวหาว่าปลอม) : ปี 2566 นี้ สำหรับการเมืองไทยถือเป็นปีที่สำคัญเพราะมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (สส.) โดยมีการยุบสภาผู้แทนราษฎรกันในวันที่ 20 มี.ค. 2566 ก่อนหน้าครบวาระ 4 ปี เพียง 3 วัน (23 มี.ค. 2566) จากนั้น สำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้ประกาศให้จัดการเลือกตั้ง สส. ในวันที่ 14 พ.ค. 2566

ซึ่งในการเลือกตั้งครั้งนี้ นอกจากทางสำนักงานเขตหรืออำเภอจะส่งเอกสารมาที่บ้าน อันเป็นขั้นตอนแบบดั้งเดิมแล้ว ทาง กกต. ได้จับมือกับ สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ใช้เว็บไซต์ https://www.bora.dopa.go.th ของสำนักบริหารการทะเบียน ในการตรวจสอบรายชื่อผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง เป็นการอำนวยความสะดวกให้กับประชาชนในการเตรียมตัวให้พร้อม ดูว่าตนเองต้องไปลงคะแนนเสียงที่หน่วยเลือกตั้งใดจะได้ไม่ต้องเสียเวลาไปผิดสถานที่

แต่ก็ไม่รู้ว่าเกิดอะไรขึ้น จู่ๆ ก็มีการแชร์กัน (ซึ่งจากตามภาพน่าจะเป็นการแชร์ทางแอปพลิเคชั่นไลน์) เป็นข้อความที่บอกว่า “ตรวจสอบรายชื่อผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งได้แล้วตั้งแต่วันที่ 18 เมษายน 2566 อย่าตรวจนะ มันให้กรอกเลขบัตรประชาชน เดี๋ยวเขตส่งมาให้เราเอง (เว็บไซต์อันตราย)” อย่างไรก็ตาม เรื่องนี้จบลงได้รวดเร็ว เพราะ Link https://boraservices.bora.dopa.go.th/election/enqelection/ ที่ถูกอ้างว่าเป็นเว็บไซต์ปลอมนั้น ได้รับการยืนยันจากทั้ง ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอม กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม และ โครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมาย​ประชาชน (iLaw) ในวันที่ 21 เม.ย. 2566 ว่าเว็บนั้นเป็นของจริง สามารถเข้าไปตรวจสอบได้จริง

– เหล่าผู้นำระดับโลกล้วนเป็นสมาชิก “อิลลูมินาติ” โดยดูได้จากท่ามือที่พวกเขาแสดง : เชื่อว่าหลายคนคงเคยได้ยินชื่อของ “อิลลูมินาติ (Illuminati)” องค์กรลับที่ว่ากันว่าประกอบด้วยชนชั้นนำ (Elite) ในแวดวงต่างๆ ทั้งการเมือง ธุรกิจ สื่อมวลชน บันเทิง ฯลฯ เพื่อบงการความเป็นไปของโลกอยู่ในเงามืด นี่คือหนึ่งใน “ทฤษฎีสมคบคิด (Conspiracy Theory)” ที่มีคนเชื่อมากที่สุดในโลก แม้ที่ผ่านมาจะไม่เคยมีหลักฐานใดๆ ที่ชื้ชัดได้เลยว่าองค์กรอิลลูมินาติมีอยู่จริงก็ตาม

สำหรับประเทศไทย ในการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 14 พ.ค. 2566 นอกจากจะเกิดเรื่องที่ไม่มีใครคาดคิดอย่าง พรรคก้าวไกล ได้ที่นั่ง สส. ในสภา มากเป็นอันดับ 1 แล้ว ชื่อขององค์กรอิลลูมินาติก็กลับมาได้รับความสนใจอีกครั้ง เมื่อมีการแชร์ภาพ พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ หัวหน้าพรรคก้าวไกล (ในเวลานั้น) และภาพผู้นำของอีกหลายประเทศ เช่น อดีตประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา โดนัลด์ ทรัมป์ , อดีตนายกรัฐมนตรีหญิงของเยอรมนี อังเกลา แมร์เคิล , ประธานาธิบดีตุรกี (ทูร์เคีย) เรเจป ไตยิป แอร์โดอัน เป็นต้น ทำท่ามือในลักษณะที่คล้ายกัน โดยอ้างว่านั่นเป็นการส่งสัญญาณบางอย่างขององค์กรลับดังกล่าว

แต่จริงๆ ท่ามือที่เห็นไม่ใช่เรื่องลึกลับอะไร โดยมันถูกเรียกว่า The Hand Steeple (หรือ The Hand Steeple Gesture , Steepling Hands) และได้รับการอธิบายจากผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาและบุคลิกภาพ ว่าเป็นท่าที่บรรดาผู้นำทั้งแวดวงการเมืองและธุรกิจชอบใช้เพื่อแสดงความมั่นใจของตนเอง อาทิ บทความ 5 body language behaviors from a retired FBI agent to help improve your confidence เมื่อวันที่ 29 ส.ค. 2561 อ้างอิงเนื้อหาจากหนังสือ The Dictionary of Body Language (ฉบับแปลไทยใช้ชื่อว่า “พจนานุกรมอ่านคนตั้งแต่หัวจรดเท้า”)  

หนังสือเล่มดังกล่าวซึ่งเขียนโดย โจ นาวาร์โร (Joe Navarro) อดีตเจ้าหน้าที่สำนักงานสอบสวนกลางสหรัฐฯ (FBI) ได้อธิบายความหมายของ The Hand Steeple ไว้ว่า The Hand Steeple คือการทำท่ามือโดยวางประกบปลายนิ้วของมือทั้งสองข้างเข้าด้วยกัน กางฝ่ามือสองข้างออก แล้วงอมือเพื่อให้ปลายนิ้วมือดูเหมือนยอดแหลมของโบสถ์ นี่เป็นการแสดงความมั่นใจแบบสากลและมักใช้โดยผู้ที่อยู่ในตำแหน่งผู้นำ และท่ามือนี้ยังเป็นท่าที่ อังเกลา แมร์เคิล ผู้นำเยอรมนี มักใช้บ่อยครั้ง

หรือบทความ 7 HAND GESTURE BODY LANGUAGE TIPS TO INFLUENCE COMMUNICATION บนเว็บไซต์ sandygerber.com ของ แซนดี เกอร์เบอร์ (Sandy Gerber) ผู้เชี่ยวชาญด้านการสื่อสารชาวแคนาดา อธิบายไว้ว่า Steepling Hands เป็นคำที่บัญญัติโดย ศ.เรย์ เบิร์ดวิสเทล (Prof.Ray Birdwhistell) นักมานุษยวิทยาชาวอเมริกัน ที่ให้ความสำคัญกับการศึกษาภาษากายของมนุษย์ ว่า เป็นท่าที่นิ้วของมือข้างหนึ่งกดเบาๆ กับนิ้วของมืออีกข้างและก่อตัวเป็นยอดแหลมของโบสถ์ 

โดย ศ. เบิร์ดวิสเทล ตั้งข้อสังเกตว่า คนที่มองว่าตัวเองมีชื่อเสียงและอยู่ในกลุ่มชนชั้นสูงจะใช้ท่าทางที่เรียบง่าย และมักจะใช้ตำแหน่งนิ้วชี้ที่จำกัดเพื่อแสดงทัศนคติที่มั่นใจ อีกทั้ง ท่า The Hand Steeple ยังมี 2 รุปแบบ คือ “Raised Steeple” เมื่อยกนิ้วขึ้นที่ด้านหน้าของหน้าอก ผู้พูดกำลังแสดงความคิดเห็นและความคิด ขอแนะนำให้ใช้ท่านี้ด้วยความระมัดระวัง เนื่องจากท่านี้อาจสื่อถึงความเย่อหยิ่งหรือทัศนคติที่รู้ทุกอย่าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากศีรษะของบุคคลนั้นเอียงไปด้านหลัง กับ “Lower Steeple” เมื่อนิ้วอยู่ในตำแหน่งท่อนล่างรอบเอว บุคคลนั้นมักจะฟังมากกว่าพูด ที่น่าสนใจคือ การวิจัยระบุว่าผู้หญิงมักจะใช้ท่า Lower มากกว่า Raised

– ระยองกับข่าวลวงวนซ้ำเรื่องแบคทีเรียกินเนื้อคน : อย่างที่ทราบกันดีว่าระยองเป็นหนึ่งในจังหวัดท่องเที่ยวยอดนิยมสำหรับคนรักการพักผ่อนริมชายหาดและกินอาหารทะเล และข้อมูลข่าวสารนั้นก็ถือเป็นเรื่องอ่อนไหวอาจกระทบต่อการท่องเที่ยวได้ ซึ่งในปี 2566 ทางสำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดระยอง และสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดระยองชี้แจงติดต่อกันทั้งในเดือนกันยายนและเดือนตุลาคมว่าไม่เป็นความจริง เนื่องจากยังมีการแชร์วนซ้ำ

โดยเนื้อหาข่าวลวงนั้นคือ “เชื้อ vibrio valnificus ระยองมีแล้ว 2 ราย เสียชีวิตทั้ง 2 ราย รพ.ระยอง 1 ราย รพ.แกลง 1 ราย แบคทีเรียในนํ้าทะเลกำลังบูม ช่วงนี้งดทานพวกหอยสดทุกชนิด โดยเฉพาะหอยนางรมสด หอยแครง และอาหารทะเลสุกๆดิบๆ” พร้อมกับภาพผู้ป่วยดูน่าสยดสยอง ขณะที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องใน จ.ระยอง ก็ชี้แจงในวันที่ 13 ก.ย. และ 6 ต.ค. 2566 ย้ำว่า ภาพที่แชร์นั้นเป็นภาพผู้ป่วยเมื่อ 5 ปีที่แล้ว จากการถูกของทิ่มแทง ได้รับการรักษาช้าจนมีเนื้อเยื่อตาย ซึ่งไม่เกี่ยวข้องกับข่าวแบคทีเรียกินเนื้อคนของ Centers for Disease Control and Prevention (CDC) หรือสำนักงานควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐอเมริกา โดยปัจจุบัน จ.ระยอง ยังไม่พบผู้ป่วยเสียชีวิตจากเชื้อ vibrio valnificus ตามที่เป็นข่าว อย่างไรก็ตาม ขอความร่วมมือประชาชนที่มีบาดแผลเปิด งดลงเล่นน้ำในแหล่งน้ำที่ไม่สะอาด เพราะแผลอาจติดเชื้อได้

ส่วนที่มีการอ้างถึง CDC นั้น เนื่องจากในช่วงเวลาไล่เลี่ยกัน (1 ก.ย. 2566) ทาง CDC ได้เผยแพร่บทความ Severe Vibrio vulnificus Infections in the United States Associated with Warming Coastal Waters : Emergency Preparedness and Responseเนื่องจากช่วงเดือน ก.ค. – ส.ค. 2566 สหรัฐฯ เผชิญกับอุณหภูมิพื้นผิวทะเลชายฝั่งที่สูงกว่าค่าเฉลี่ยและคลื่นความร้อนที่แผ่กว้าง และบรรดามลรัฐชายฝั่งตะวันออกหลายแห่ง เช่น คอนเนตทิคัต นิวยอร์ก และนอร์ทแคโรไลนา พบรายงานการติดเชื้อ Vibrio valnificus ซึ่งจำนวนมากเกิดขึ้นหลังจากบาดแผลเปิดสัมผัสกับน่านน้ำชายฝั่ง หรือบางส่วนเกี่ยวข้องกับการบริโภคอาหารทะเลดิบหรือปรุงไม่สุก หรือมีสาเหตุที่ไม่ชัดเจน

ทั้งนี้ ข้อมูลจากสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ (ประเทศไทย) ระบุว่า Vibrio valnificus เป็นเชื้อแบคทีเรีย อยู่ในตระกูล (Family) Vibrionaceae ติดสีแกรมลบ รูปร่างแท่ง เชื้อนี้ทำให้เกิดโลหิตเป็นพิษ พบอัตราการป่วยตายสูงถึงร้อยยละ 75 โดยธรรมชาติเชื้อนี้อาศัยอยู่ในน้ำทะเลและน้ำกร่อย ผู้ป่วยได้รับเชื้อจากการกินอาหารทะเลดิบ (โดยเฉพาะหอยนางรม) และทางบาดแผลที่สัมผัสกับเชื้อในแหล่งน้ำ ดังนั้นควรหลีกเลี่ยงการกินอาหารทะเลดิบ และการสัมผัสน้ำทะเลและน้ำกร่อยเมื่อมีบาดแผล

– “3 ตุลา 2566 วันสยาม (สแควร์) วิปโยค”เหตุการณ์ร้ายเกิดขึ้นพร้อมกัน : ตามภาพจะเห็นการแชร์กันถึง 5 เหตุการณ์ แต่ในความเป็นจริง มีเพียงเหตุกราดยิงที่สยามพารากอน เพียงเหตุการณ์เดียวเท่านั้นที่เกิดขึ้นในวันที่ 3 ต.ค. 2566 และเกิดขึ้นในสถานที่ที่ถูกเรียกว่าสยามสแควร์อย่างชัดเจนในขณะที่เหตุการณ์อื่นๆ ไล่ตั้งแต่ สามย่านมิตรทาวน์มีคนเอามีดไล่แทง เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในวันอื่นก่อนหน้าวันที่ 3 ต.ค. 2566 , 

สยามไฟไหม้ ในวันที่ 3 ต.ค. 2566 ไม่มีสำนักข่าวใดรายงานข่าวนี้ มีเพียงกรณีที่ห้างสรรพสินค้ามาบุญครอง (MBK) ชี้แจงภาพกลุ่มควันบริเวณอาคารของห้างที่ถูกแชร์กันไปว่าเกิดไฟไหม้ ว่าเกิดจากการทำงานของเครื่อง Cooling Tower ที่ทำให้เกิดกลุ่มไอน้ำในอากาศ , สยามน้ำท่วม เรื่องนี้เป็นได้ทั้งข่าวลวง หรือจะว่าข่าวจริงบางส่วนก็ได้ เพราะคำว่าสยาม (หรือสยามสแควร์) ไม่ได้แหล่งข้อมูลใดระบุไว้ชัดเจนว่าครอบคลุมถึงไหนบ้าง 

โดยในวันดังกล่าว ทางสำนักงานเขตปทุมวัน ส่งเจ้าหน้าที่เข้าแก้ไขสถานการณ์น้ำท่วมขังในบริเวณ(1) ถนนพระรามที่ 4 ตั้งแต่เเยกมหานคร ถึงบ่อนไก่ (2) ถนนพระรามที่ 1 บริเวณใต้สถานีรถไฟฟ้า BTS สนามกีฬาแห่งชาติ (3) ถนนพญาไท บริเวณหน้าศูนย์การค้า MBK (มาบุญครอง) และ (4) ถนนสายรอง บริเวณซอยรองเมือง 5 , อินดอร์สเตเดียมหัวหมากถล่ม แม้จะเกิดขึ้นจริงในวันที่ 3 ต.ค. 2566 แต่สถานที่ดังกล่าวอยู่ในเขตบางกะปิ ไม่ใช่บริเวณที่ถูกเรียกว่าสยาม (หรือสยามสแควร์) ที่อยู่ในเขตปทุมวันแต่อย่างใด

– “เซ็กซ์” ก็เป็นกีฬาได้นะ! สวีเดนเขารับรองแล้ว : ย้อนไปในเดือน มิ.ย. 2566 มีข่าวที่ฮือฮากันมากคือ ประเทศสวีเดนบรรจุให้ เซ็กซ์ หรือการมีเพศสัมพันธ์ เป็นกีฬาแล้วอย่างเป็นทางการ โดยอ้างถึงการแข่งขันเซ็กซ์ชิงแชมป์ยุโรป (European Sex Championship) แถมมีการก่อตั้ง สหพันธ์เซ็กซ์แห่งสวีเดน (The Swedish Sex Federation หรือ Svenska Sexförbundet) เพื่อเป็นสมาคมกีฬาดังกล่าวของแดนไวกิ้งอีกต่างหาก จนเป็นข่าวฮือฮาไปทั่วโลกไม่เว้นแม้แต่สื่อมวลชนไทยก็ยังแปลมาเผยแพร่ต่อ

อย่างไรก็ตาม แอนนา เซ็ทซ์แมน (Anna Setzman) โฆษกของสมาพันธ์กีฬาสวีเดน (Swedish Sports Confederation) องค์กรกลางในแวดวงกีฬาของสวีเดนที่รับจดทะเบียนสมาคมกีฬาชนิดต่างๆ (เช่นเดียวกับในไทยที่มีการกีฬาแห่งประเทศไทย หรือ กกท. เป็นองค์กรกลางรับจดทะเบียน) ที่ออกมายืนยันว่าข่าวดังกล่าวเป็นความเข้าใจคลาดเคลื่อน และสวีเดนยังไม่มีการรับรองเซ็กซ์เป็นกีฬาอย่างเป็นทางการแต่อย่างใด

เรื่องนี้เป็นตัวอย่างที่ดีของเนื้อหาที่สร้างความเข้าใจคลาดเคลื่อน (Misinformation) เพราะด้านหนึ่งมีการจัดการแข่งขันที่ว่านี้ไหม? คำตอบคือมี แต่ถูกจัดโดยสหพันธ์เซ็กซ์แห่งสวีเดน ซึ่งเป็นองค์กรที่ไม่ได้รับการรับรองจากสมาพันธ์กีฬาสวีเดน (ให้อธิบายง่ายๆ คือมีองค์กรและองค์กรนั้นพยายามจัดแข่ง แต่องค์กรที่ว่าไม่ได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการจากหน่วยงานที่มีอำนาจหน้าที่) ส่วนความเข้าใจคลาดเคลื่อนก็น่าจะเกิดมาจากกรณี The Times of India หนังสือพิมพ์ชื่อดังฉบับหนึ่งในอินเดีย พาดหัวข่าว Sweden Will Soon Host the European Sex Championship ในวันที่ 4 มิ.ย. 2566 

ปัญหาคือบรรทัดแรกของข่าวนี้เริ่มบรรยายว่า Sweden has formally recognised sex as a sport and will stage its first-ever sex tournament the following week. (สวีเดนยอมรับการมีเพศสัมพันธ์เป็นกีฬาอย่างเป็นทางการและจะจัดการแข่งขันการมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรกในสัปดาห์หน้า) มีการใช้คำว่า “formally” ที่แปลว่า “อย่างเป็นทางการ” ขยายความคำว่า “recognise” ที่แปลว่า “ยอมรับ” ซึ่งอาจทำให้ผู้รับสารเข้าใจคลาดเคลื่อนไปว่าทางการสวีเดนยอมรับเซ็กซ์เป็นกีฬาแล้ว

– รถไฟฟ้าทรงกลมๆ น่ารัก ไม่ได้ผลิตโดยมิตซูบิชิ : เรื่องนี้ขอแถมให้เพราะเป็นเรื่องที่ผู้เขียนค้นหาข้อมูลแล้วพบว่าซับซ้อนกว่าที่คิด (อ่านได้ที่บทความ ‘รถไฟฟ้า2ที่นั่งรูปทรงน่ารัก’ไม่ได้ผลิตโดย‘มิตซูบิชิ’ โปรดสังเกต‘โลโก้-ชื่อ’ดูให้ชัวร์ก่อนแชร์) เริ่องราวเริ่มต้นเมื่อสำนักข่าวออนไลน์แห่งหนึ่งโพสต์ข้อความอ้างถึงงาน Motor Expo 2023 ว่า มิตซูบิชิเปิดตัวรถยนต์ไฟฟ้า 2 ที่นั่ง รัศมีการมอง 360 องศา สีหวานพาสเทล 

แน่นอนข่าวนี้ถูกแชร์ออกไปอย่างรวดเร็ว แม้กระทั่งผู้เขียนเองยังเกือบแต่งตัวออกจากที่พักไปดูตัวจริงที่งาน แต่ก็สะดุดตากับตัวหนังสือเหนือโลโก้ และเมื่อลอง Crop ภาพมาซูมดู ก็พบว่า “ตัวอักษร S หลังตัวอักษร T” หายไป ดังนั้นแทนที่จะอ่านว่า “มิตซูบิชิ (Mitsubishi)” ก็เลยต้องอ่านว่า “มิตูบิชิ (Mitubishi)” แทน สุดท้ายเรื่องก็กระจ่างมาประการหนึ่งคือมิตซูบิชิไมได้ผลิตรถรุ่นนี้แน่นอน เพราะคงไม่มีผู้ผลิตรายใดยอมให้สะกดชื่อบริษัทตัวเองผิดแล้วนำสินค้ามาโชว์แบบนี้แน่ๆ 

อีกทั้งหากมาเปิดตัวจริง เพจเฟซบุ๊กของมิตซูบิชิ (ประเทศไทย) มีหรือจะไม่ถ่ายภาพมาโปรโมท เพราะก็บอกอยู่ว่าเปิดตัว และงานอย่าง Motor Expo ก็คือเวทีแสดงศักยภาพของบรรดาค่ายรถต่างๆ อยู่แล้ว และยิ่งชัดขึ้นเพราะสำนักข่าวออนไลน์แห่งนั้นน่าจะลบข่าวทิ้งไปแล้วเนื่องจากกลับไปไล่ค้นในเพจเฟซบุ๊กแต่ไม่เจอ (คงทราบภายหลังว่าเข้าใจผิด) เรื่องนี้สำหรับผู้เขียนมองว่าน่าสนใจใน 2 ประเด็น 

1.เป็นอุทาหรณ์ทั้งต่อสื่อมวลชนและคนที่ใช้สื่อสังคมออนไลน์ ก่อนจะแชร์อะไรคงต้องรอบคอบมากๆ ดูกันแบบละเอียดสุดๆ ซึ่งก็น่าเป็นห่วงเพราะปัจจุบันคนใช้อินเตอร์เน็ตผ่านจอโทรศัพท์มือถือมากกว่าจอคอมพิวเตอร์ ภาพตัวหนังสือจะดูเล็กกว่าการเปิดในเครื่องคอมพิวเตอร์ ทำให้สังเกตสิ่งผิดปกติได้ยากกว่า กับ 2.การตรวจสอบข้อมูลจริง –ลวง มีแนวโน้มยากขึ้นในอนาคต เพราะเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) ทำให้การปลอมแปลงเนียนยิ่งขึ้น อย่างภาพรถคันนี้ก็มีการกล่าวอ้างว่าใช้ AI ทำขึ้น แต่ผู้เขียนเองก็ไม่ทราบว่าจะตรวจสอบในประเด็นนี้ได้อย่างไร ยังดีว่าเขียนชื่อยี่ห้อผิดเลยรู้ว่าเป็นข่าวลวง ถ้าเขียนถูกขึ้นมานี่น่าเป็นห่วงเลยทีเดียว

– บำนาญของนักการเมือง : เรื่องนี้ผู้เขียนไม่ได้ค้นหาข้อมูลเอง เป็นงานของคุณกุลธิดา สามะพุทธิที่ผู้เขียนอ่านแล้วน่าสนใจดีเลยอยากแถมให้อีกเรื่อง (ค้นหาได้ในชื่อบทความ “ชำแหละข่าวลวงวนซ้ำเรื่อง “บำเหน็จบำนาญ สส.” ตัวเลข (เท็จ) นี้มีที่มา) สรุปคร่าวๆ คือนี่เป็นหนึ่งในข่าวลวงที่ถูกแชร์วนซ้ำมากที่สุด (ซึ่งอาจเป็นเพราะภาพจำของนักการเมืองในสายตาคนไทยค่อนข้างไปทางลบอยู่แล้ว เลยอารมณ์ขึ้นทันทีเมื่อเห็นข้อมูลนี้แล้วก็อาจแชร์ต่อกันโดยไม่ตรวจสอบ) และที่น่าสนใจคือ “เป็นข่าวที่ผสมกันระหว่างข้อมูลจริงกับเท็จ” อย่างแนบเนียน

โดยข้อมูลตามภาพเป็นนำส่วนที่เป็นเรื่องจริง (เป็นกฎหมายที่ออกมาบังคับใช้จริง) คือ “พ.ร.ฎ.เงินประจำตำแหน่งและประโยชน์ตอบแทนอย่างอื่นของประธานและรองประธานสภาผู้แทนราษฎร ประธานและรองประธานวุฒิสภา ผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา และกรรมาธิการ พ.ศ. 2555” มาผสมกับส่วนที่ไม่ใช่เรื่องจริง (เป็นเพียงร่างกฎหมายแต่ถูกตีตกไปแล้วไม่ได้ออกมาบังคับใช้) คือ “(ร่าง) พ.ร.ฎ.บำเหน็จบำนาญ หรือผลประโยชน์ตอบแทนอย่างอื่นของประธาน และรองประธานวุฒิสภา ผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร และสมาชิกรัฐสภา พ.ศ. ..” ซึ่งร่างกฎหมายนี้มีสูตรคำนวณบำนาญนักการเมือง และเมื่อนำสูตรนี้ไปคำนวณจากรายได้ต่อเดือนตามกฎหมายที่บังคับใช้อยู่ ก็ได้เป็นจำนวนบำนาญตามที่ปรากฏในข้อมูลที่แชร์กันนั่นเอง

บทสรุปจากตัวอย่าง 5 + 2 เรื่อง ที่ยกมานี้ ผู้เขียน (Zhang Taehun) มองเห็นทั้ง “ข้อกังวลเดิม” คือ “ข่าวลวงจะเก่าแค่ไหน – แปลกเพียงใด ก็มีคนพร้อมจะแชร์เสมอหากเข้ากับอารมณ์ขณะนั้น” ไม่ว่าความโกรธ – ความชัง (ข่าวที่เกี่ยวกับการเมือง เช่น อิลลูมินาติ , เช็คสิทธิ์เลือกตั้ง , บำนาญนักการเมือง ซึ่งคนแชร์อาจไม่ชอบหรือไม่ไว้วางใจอยู่แล้ว เมื่อมีข่าวที่เห็นแล้วไม่พอใจเข้ามาก็แชร์ทันที) ความกลัว (ข่าวเกี่ยวกับโรคภัยไข้เจ็บ กรณีโรคเนื้อเน่าที่ระยอง หรือข่าวเหตุร้ายต่างๆ แถวสยาม อาจแชร์ด้วยความห่วงใยคนที่รัก อยากให้ระมัดระวัง) แม้กระทั่งความสนุกสนานตลกขบขัน (ข่าวเรื่องสวีเดนรับรองเซ็กซ์เป็นกีฬา , ข่าวรถไฟฟ้ามิตซูบิชิ) 

แต่ขณะเดียวกันก็มี “ความท้าทายใหม่” คือ “AI จะทำให้การปลอมแปลงข้อมูลทำได้แนบเนียนขึ้น” และเชื่อว่าหลังจากนี้คงเป็น “งานหนัก – งานยาก” ของบรรดานักตรวจสอบข้อมูลทั้งหลายอย่างแน่นอน!!!

-/-/-/-/-/-/-/-/-/-/-

อ้างอิง

https://ilaw.or.th/node/6428 (เลือกตั้ง 66: เปิดปฏิทินการเลือกตั้งอย่างช้า เมื่อนายกฯ ยุบสภา 20 มี.ค. : iLaw 20 มี.ค. 2566)

https://www.bbc.com/thai/articles/c108pq06mp8o(เลือกตั้ง 2566 : เปิดปฎิทินเลือกตั้ง หลัง กกต. เคาะ 14 พ.ค. เป็นวันเลือกตั้งทั่วไป : BBC 21 มี.ค. 2566)

https://thainews.prd.go.th/th/news/detail/TCATG230417201557885 (กกต. แจ้งให้ประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง ส.ส. สามารถตรวจสอบรายชื่อของตัวเองได้แล้ว ตั้งแต่ 18 เมษายนนี้ : สำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์ 17 เม.ย. 2566)

https://www.antifakenewscenter.com/นโยบายรัฐบาล-ข่าวสาร/ข่าวปลอม-อย่าแชร์-อย่ากรอกข้อมูลตรวจสอบรายชื่อผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง-เนื่องจากเว็บไซต์อันตราย/ (ข่าวปลอม อย่าแชร์! อย่ากรอกข้อมูลตรวจสอบรายชื่อผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง เนื่องจากเว็บไซต์อันตราย : ศูนย์ต่อต้านข่าวปลอมฯ 21 เม.ย. 2566)

https://twitter.com/iLawclub/status/1649293737632358400 (ทวิตเตอร์ iLaw 21 เม.ย. 2566)

https://www.insider.com/body-language-how-to-improve-confidence-2018-8#hand-steepling-2 (5body language behaviors from a retired FBI agent to help improve your confidence : Insider 29 ส.ค. 2561)

https://sandygerber.com/7-hand-gesture-body-language-tips-to-influence-communication/ (7 HAND GESTURE BODY LANGUAGE TIPS TO INFLUENCE COMMUNICATION)

https://www.naewna.com/likesara/761237(‘สสจ.ระยอง’วอนโซเชียล หยุดแชร์ข่าวปลอม‘แบคทีเรียกินเนื้อคน’ : แนวหน้า 6 ต.ค. 2566)

https://www.facebook.com/Rayonghandmade/videos/1299717640907660/ (คลิปวีดีโอคำชี้แจงจาก นพ.สุนทร เหรียญภูมิการกิจ นายแพทย์สาธารณสุข จ.ระยอง : เพจ รู้เรื่องเมืองระยอง 13 ก.ย. 2566)

https://www.dailynews.co.th/news/2715942 (ข่าวเก่า! ยันแชร์ว่อน ‘แบคทีเรียกินเนื้อ’ เป็นเรื่องจริง แต่เป็นเหตุการณ์เมื่อ 5 ปีก่อน : เดลินิวส์ 13 ก.ย. 2566)

https://emergency.cdc.gov/han/2023/han00497.asp(Severe Vibrio vulnificus Infections in the United States Associated with Warming Coastal Waters : Emergency Preparedness and Response , CDC 1 ก.ย. 2566)

http://nih.dmsc.moph.go.th/login/showimgdetil.php?id=866 (ภัยร้ายจากเชื้อ Vibrio vulnificus : สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ 4 ก.ย. 2561)

https://blog.cofact.org/specialrrport18-66/ (‘3 ตุลาคม 2566’หลากหลายข่าวร้ายเกิดขึ้น แต่ก็มีทั้ง‘จริง’และ ‘ลวง’ : Cofact 4 ต.ค. 2566)

https://blog.cofact.org/specialreport6610/ (‘สวีเดน’ บรรจุ ‘เซ็กซ์’ เป็นกีฬา! จากเนื้อหาคลาดเคลื่อน (MISINFORMATION) สู่ข้อมูลผิดพลาดที่ถูกแชร์ไวแบบไฟลามทุ่ง : Cofact 21 มิ.ย. 2566)

https://factcheckthailand.afp.com/doc.afp.com.33JQ42C (สมาพันธ์กีฬาแห่งสวีเดนปฏิเสธคำขอให้เซ็กส์เป็นกีฬาอย่างเป็นทางการ : AFP 10 ก.ค. 2566)

https://blog.cofact.org/specialreport25-66/(‘รถไฟฟ้า2ที่นั่งรูปทรงน่ารัก’ไม่ได้ผลิตโดย‘มิตซูบิชิ’ โปรดสังเกต‘โลโก้-ชื่อ’ดูให้ชัวร์ก่อนแชร์ : Cofact 14 ธ.ค. 2566)

https://blog.cofact.org/fake-news-on-parliamentarians-pension/ (ชำแหละข่าวลวงวนซ้ำเรื่อง “บำเหน็จบำนาญ สส.” ตัวเลข (เท็จ) นี้มีที่มา : Cofact 25 ก.ย. 2566)

---

By : Zhang Taehun

ประเทศไทยเป็นหนึ่งในฐานการผลิตรถยนต์ที่สำคัญของโลก ขณะที่ตลาดภายในก็ต้องบอกว่าคึกคักแทบจะตลอดเวลา โดยในแต่ละปีจะมี “งานใหญ่” สำหรับ “คนรักรถ”อยู่ 2 ครั้ง คือ “Bangkok International Motor Show” ที่จัดมาตั้งแต่ปี 2522 โดยจัดขึ้นในช่วงปลายเดือนมีนาคม-ต้นเดือนเมษายนของทุกปี กับอีกงานคือ “Thailand International Motor Expo” ที่เริ่มจัดงานครั้งแรกในปี 2527 โดยจะอยู่ในช่วงปลายเดือนพฤศจิกายน-ต้นเดือนธันวาคมของทุกปี ซึ่งทั้ง 2 งาน บรรดาผู้ผลิตก็จะนำรถยนต์ภายใต้แบรนด์ของตนมาจัดแสดง มีตั้งแต่รถสำหรับจำหน่ายที่มาพร้อมเงื่อนไขพิเศษดึงดูดใจผู้มาเยี่ยมชม และรถต้นแบบที่มาเพื่ออวดโฉมความก้าวหน้าทางนวัตกรรม

อย่างไรก็ตาม ในงานใหญ่ครั้งล่าสุดของวงการยานยนต์เมืองไทยอย่าง Thailand International Motor Expo 2023 ซึ่งจัดขึ้นตั้งแต่วันที่ 30 พ.ย. – 11 ธ.ค. 2566 มีเรื่องราวที่เรียกเสียงฮือฮาอย่างมาก เมื่อสำนักข่าวออนไลน์แห่งหนึ่ง โพสต์ภาพพร้อมข้อความอ้างว่า “มิตซูบิชิ” ค่ายรถยนต์ชื่อดังจากประเทศญี่ปุ่น เปิดตัว “รถไฟฟ้าสองที่นั่ง รัศมีการมอง 360 องศา สีหวานพาสเทล” ซึ่งก็ดูจะได้รับความนิยมอย่างมาก มีการแชร์ข่าวดังกล่าวเป็นวงกว้าง รวมถึงมีผู้นำภาพเข้าไปถามในเพจเฟซบุ๊กทางการของมิตซูบิชิสาขาประเทศไทย

แต่ก็ต้องบอกว่าสำหรับคนที่เห็นภาพนี้แล้วรู้สึกว่า “รถอะไรเนี่ย?..ทำไมมันน่ารักตะมุตะมิเหลือเกิน?” แล้วรู้สึกอยากได้มาขับสักคัน เตรียมแต่งตัวเดินทางไปบูธของมิตซูบิชิที่งาน Thailand International Motor Expo เผื่อจะได้สิทธิ์เงื่อนไขพิเศษในการจองรถเฉพาะงานนี้กับเขาบ้าง เมื่อไปถึงงานก็คงรู้สึก “เก้อ” และอาจบ่นแบบงงๆ ว่า “ฉันมาทำอะไรที่นี่?” เพราะจริงๆ แล้ว “รถที่เห็นในภาพไมมีอยู่จริงในงาน และไม่ได้เกี่ยวข้องอะไรเลยกับมิตซูบิชิ” ในขณะที่อีกหลายคนอาจยังไม่ได้ออกจากบ้าน เพราะสังเกตเห็น “ความผิดปกติ” บางอย่างในภาพเสียก่อน

เมื่อช่วงบ่ายของวันที่ 7 ธ.ค. 2566 มีผู้ส่งภาพนี้มาถามผู้เขียนว่าตกลงแล้วเป็นข่าวจริงหรือไม่ ในตอนแรกผู้เขียนก็ตั้งใจจะออกไปดูที่งาน Thailand International Motor Expo 2023 เพราะที่พักไม่ห่างจากศูนย์ประชุมอิมแพ็ค เมืองทองธานี อันเป็นสถานที่จัดงานมากนัก แตจู่ๆ ก็สะดุดตากับตัวหนังสือเหนือโลโก้ และเมื่อลอง Crop ภาพมาซูมดู ก็พบว่า “ตัวอักษร S หลังตัวอักษร T” หายไป ดังนั้นแทนที่จะอ่านว่า “มิตซูบิชิ (Mitsubishi)” ก็เลยต้องอ่านว่า “มิตูบิชิ (Mitubishi)” แทน 

อีกทั้งเมื่อตรวจสอบกับเพจเฟซบุ๊ก “Mitsubishi Motors Thailand” ซึ่งเป็นเพจทางการของมิตซูบิชิประจำประเทศไทย (ในส่วนการผลิตและจำหน่ายรถยนต์) ในช่วงที่มีการจัดงาน Thailand International Motor Expo 2023 ก็ไม่มีภาพหรือเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับรถยนต์ที่อ้างถึงในข่าวนั้นแต่อย่างใด นอกจากนั้น ยังมีบางโพสต์ที่มีผู้เข้าไปโพสต์ภาพรถยนต์ที่หน้าตาคล้ายๆ กันเพื่อสอบถาม ทางแอดมินหรือผู้ดูแลเพจตอบในทำนองเชิญชวนให้ดูรถรุ่นอื่นของค่ายแทน ในขณะที่รถซึ่งทางค่ายได้นำไปจัดแสดง หากมีผู้สนใจเข้ามาสอบถาม แอดมินจะเชิญชวนให้มาดูรถคันจริงที่บูธของมิตซูบิชิทันที (ซึ่งคงไม่มีเหตุผลอะไรหากมีรถโชว์ในงานจริงแล้วจะไม่เชิญให้ผู้สนใจมาชม) ที่สำคัญคือ “ไม่มีโพสต์ข่าวนี้อยู่ในเพจของสำนักข่าวต้นทาง” ซึ่งเป็นไปได้ว่าอาจลบข่าวไปแล้วหลังรู้ว่าไม่ใช่เรื่องจริง

ยังมีผู้ส่งรูปซึ่งคล้ายกับที่ปรากฎในข่าวของสำนักข่าวออนไลน์แห่งนั้นมาให้ผู้เขียนดูอีก ซึ่งเป็นภาพที่แชร์กันในเพจอุปกรณ์ประดับยนต์ (และเป็นภาพที่มีผู้นำไปถามแอดมินเพจมิตซูบิชิประเทศไทย) เมื่อลองซูมดูดีๆ ก็จะพบว่าไม่มีอะไรเกี่ยวข้องกับมิตซูบิชิเช่นกัน หรือแม้แต่ภาพที่ถูกแชร์กันบนแพลตฟอร์ม X (หรือเดิมคือทวิตเตอร์) ที่มีผู้สงสัยว่ามาจากงานแสดงรถยนต์ที่จัดในประเทศญี่ปุ่น เพราะบรรยายภาพเป็นภาษาญี่ปุ่น เมื่อซูมดูก็ไม่ได้อ่านว่ามิตซูบิชิอย่างถูกต้องแต่อย่างใด

ดังนั้นข้อสรุปในเบื้องต้นคือ “รถยนต์ไฟฟ้าหน้าตากลมๆ มนๆ น่ารัก” ที่ถูกแชร์ภาพแล้วบอกว่า “เป็นรถของมิตซูบิชิ” นั้น “ไม่เป็นความจริง” ส่วนที่มาของภาพนั้นยังมีเรื่องที่น่าสงสัย เพราะในขณะที่หลายความเห็นบอกว่าเป็นการใช้เทคโนโลยี “ปัญญาประดิษฐ์ (AI)” สร้างขึ้น แต่ผู้เขียนก็ยังไม่พบคำอธิบายในรายละเอียดมากไปกว่านั้น แต่อีกด้านหนึ่ง ผู้เขียนลองนำชื่อรถแปลกๆ ที่พบจากภาพเหล่านี้ไปค้นหาในอินเตอร์เน็ต ก็พบการกล่าวถึงอยู่บ้าง

เช่น ในเว็บบอร์ดของเว็บไซต์ SkyscraperCityชุมชนออนไลน์สำหรับผู้สนใจตึกระฟ้าและการพัฒนาเมือง ที่เปิดให้บริการมาตั้งแต่ปี 2545 ในหัวข้อสนทนา “Chinese Auto Industry” หรืออุตสาหรรมยานยนต์ของประเทศจีน หัวข้อนี้เริ่มเปิดมาตั้งแต่วันที่ 6 ส.ค. 2547 ซึ่งในหน้าที่ 8 มีการโพสต์ภาพพร้อมข้อความ “Brilliance Auto’s own engine will be assembled in the new car this year. Right now the Mitubishi engine is installed in the new car.” โดยหากสังเกตดีๆ ผู้โพสต์ใช้คำว่า มิตูบิชิ (Mitubishi) ไม่ใช่ มิตซูบิชิ (Mitsubishi) โดยโพสต์ไว้ตั้งแต่วันที่ 24 ม.ค. 2549 หรือเมื่อกว่า 17 ปีก่อน

หรือในเว็บไซต์ dubizzle แพลตฟอร์มประกาศซื้อ-ขาย (และเช่า) สิ่งของต่างๆ ที่เปิดให้บริการในสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (UAE) มาตั้งแต่ปี 2548 ผู้เขียนพบประกาศขายรถมือ 2 ที่เมืองชาร์จาห์ (Sharjah) ทั้ง มิตซูบิชิ ปาเจโร (Mitsubishi Pajero) และ มิตับชิ ปาเจโร (Mitubshi Pajero) แต่เป็นรถทรงเดียวกัน หน้าตาเหมือนกัน อีกทั้งชื่อของรถยนต์ มิตับชิ (Mitubshi) ยังไปปรากฎในแพลตฟอร์มรวมข่าวสารของประเทศในจีเรียอย่าง Nairaland ที่เปิดให้บริการมาตั้งแต่ปี 2548 

โดยในเว็บไซตืดังกล่าว มีผู้มาลงประกาศ “High Grade L300 Mitubshi Short Frame For Sale In Awka” ไว้เมื่อวันที่ 5 ต.ค. 2555 โดยเป็นประกาศขายรถตู้รุ่น L300 ที่เมืองอาวคา (Awka) อย่างไรก็ตาม ในเว็บบอร์ดเดียวกัน ก็มีการลงประกาศ “Clean Mitsubishi L300 Delica Bus For Sale In PH” ในวันที่ 11 ธ.ค. 2565 ซึ่งมิตซูบิชินั้นมีการผลิตรถตู้รุ่น L300 รวมถึงรถ SUV อย่าง ปาเจโร ออกมาขายจริง

ยังพบการกล่าวถึงรถยี่ห้อ มิตับชิ (Mitubshi) ในเพจเฟซบุ๊ก Jamaica Classified Online ซึ่งเป็นของแพลตฟอร์มชื่อเดียวกันที่ให้บริการลงประกาศซื้อ-ขาย (และเช่า) สิ่งของต่างๆ ในประเทศจาไมกา โดยในวันที่ 11 ม.ค. 2563 มีประกาศขายรถกระบะ Mitubshi L200 แต่เมื่อไปดูในส่วนของเว็บไซต์ ก็พบการขายรถยนต์ มิตซูบิชิ (Mitsubishi) รุ่น L200 เช่นกันในปี 2564 โดย Mitsubishi L200 สำหรับประเทศไทยจำหน่ายในชื่อ Mitsubishi Triton L200เมื่อปี 2561

ถึงกระนั้น ผู้เขียนก็ไม่สามารถค้นหาต่อไปได้อีกว่าตกลงแล้ว รถยนต์ยี่ห้อ มิตับชิ (Mitubshi) หรือแม้แต่ มิตูบิชิ (Mitubishi) มีจริงหรือไม่ (อาจเป็นเพียงการใส่ข้อมูลผิด) หรือหากมีจริงแล้วผลิตขึ้นที่ใดกันแน่ (เพราะไม่มีข้อมูลบริษัทชื่อนี้เลยในอินเตอร์เน็ต) แต่ที่แน่ๆ ข้อคิดขอการค้นหาข้อมูลในครั้งนี้ยังคงเหมือนเดิมคือ “เช็คให้ชัวร์ก่อนแชร์” ยังคงสำคัญเสมอ 

ยิ่งโดยเฉพาะองค์กรที่ทำงานในฐานะ “สื่อ” ยิ่งต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ เพราะยุคสื่อสังคมออนไลน์ ข้อมูลข่าวสารสามารถแพร่กระจายเป็นวงกว้างได้ในเวลาเพียงไม่กี่อึดใจ และแม้จะรู้ตัวรีบลบออกในภายหลังก็ยับยั้งไม่ทันเสียแล้ว!!!

-/-/-/-/-/-/-/-/-/-/-

อ้างอิง

https://www.facebook.com/MitsubishiMotorsTH(เพจเฟซบุ๊ก Mitsubishi Motors Thailand)

https://www.skyscrapercity.com/threads/chinese-auto-industry.614117/page-8 (หัวข้อสนทนา “Chinese Auto Industry” ในเว็บไซต์ SkyscraperCity)

https://sharjah.dubizzle.com/motors/search/?keyword=mitubshi

https://www.nairaland.com/1066091/high-grade-l300-mitubshi-short#12433864

https://www.nairaland.com/7475142/clean-mitsubishi-l300-delica-bus#119073817

https://www.facebook.com/JamaicaClassifiedOnline/posts/for-sale-mitubshi-l200-pick-up-in-spanish-town-st-catherine-call-now-18765700750/2681263438636095/

https://jamaicaclassifiedonline.com/auto/vans-suvs/l200-mitsubishi-205547.htm

https://www.mitsubishi-motors.co.th/th/about-us/heritage/explore-triton-l200

---