Cofact

7 ก.ค. 2567 ภาคีโคแฟค (ประเทศไทย) ร่วมกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) สื่อมวลชนคาทอลิกประเทศไทย (CSCT)และมูลนิธิสถาบันการจัดการวิถีพุทธเพื่อสุขและสันติ (มูลนิธิ สกพ. หรือ IBHAP Foundation) จัดงาน “COFACT Live Talk # Special หัวข้อ Spread TRUTH, not lies” ณ ลานหน้าตึกกิจกรรม บ้านเซเวียร์ อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ กรุงเทพมหานครและถ่ายทอดสดผ่านเพจเฟซบุ๊ก “Cofact โคแฟค”

ญาณี รัชต์บริรักษ์ ผู้อำนวยการสำนักสร้างเสริมระบบสื่อและสุขภาวะทางปัญญา (สำนัก 11) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพแห่งชาติ (สสส.) กล่าวเปิดงาน ระบุว่า มีผลการศึกษาที่พบว่า คนเราพูดโกหกเฉลี่ย 2 ครั้งต่อวัน ซึ่งเป็นได้ทั้งการโกหกเล็กๆ น้อยๆ รวมถึงสิ่งที่เรียกว่าการโกหกสีขาว (White Lie) คือโกหกเพื่อถนอมน้ำใจผู้ฟัง แต่วันพูดความจริงนั้นเปิดโอกาสให้เรานั้นได้มีความกล้าเผชิญกับความจริงและกล้าสื่อสาร แต่อีกจุดสำคัญก็คือจะทำอย่างไรไม่ให้การสื่อสารความจริงนั้นทำร้ายผู้อื่นด้วย 

ทั้งนี้ วันที่ 1 เมษายน ของทุกปี เป็นวันโกหก (April Fools Day) แต่วันพูดความจริงเป็นคุณค่าที่ตรงข้ามกัน ซึ่งวันที่ 7 กรกฎาคมของทุกปี เป็นวันรณรงค์การพูดความจริง (Tell the Truth Day) ที่แม้จะไม่ได้มีการจัดตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการ แต่ก็ทำให้ผู้คนกลับมาอยู่กับความจริง ซื่อสัตย์กับตนเอง ผู้อื่นและโลก นอกจากนั้นยังมีวันที่ 2 เมษายนของทุกปี เป็นวันตรวจสอบข่าวลวงโลก (International Fact-checking Day) 

โดยแผนระบบสื่อและสุขภาวะทางปัญญา สสส. มีภารกิจสนับสนุนให้เกิดนิเวศสื่อสุขภาวะ ที่จะเอื้อให้ผู้คนได้พัฒนาศักยภาพให้เป็นพลเมืองที่เท่าทันสื่อ และพัฒนาสู่การเป็นนักสื่อสารสุขภาวะ ที่ช่วยกันรณรงค์สื่อสารข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นประโยชน์ให้กับสังคม ควบคู่กับการสนับสนุนช่องทางสื่อในการเผยแพร่เนื้อหาที่ให้ประโยชน์กับผู้คนในเรื่องของสุขภาพและสังคม

“งานวิจัยบอกว่าการพูดความจริงมีประโยชน์ หนึ่งคืออย่างน้อยทำให้สุขภาพกายและสุขภาพจิตดีขึ้น เพราะไม่ต้องกังวลหรือกลัวว่าสิ่งที่เราพูดไปจะมีใครมาจับผิดไหม? ไม่ต้องกังวลว่าจะต้องไปหาข้อมูลอะไรมาสนับสนุน สิ่งที่เราพูดเรื่องความไม่จริงนั้น เรื่องแรก คือ สุขภาพจิต-สุขภาพกายเราดีขึ้น ถ้าทำต่อเนื่องให้เป็นนิสัยของการที่เราจะกับตัวเอง-กับคนรอบข้าง เรื่องที่สอง ทำให้เรามีโอกาสได้ทบทวนตนเอง ได้ใคร่ครวญกับตัวเอง ว่าตอนนั้นที่เราพูดไม่จริงไปเพราะอะไร? เปิดโอกาสให้อยู่กับตัวเอง ” ญาณี กล่าว

จากนั้นเป็นเวทีศาสนสัมพันธ์สนทนา ‘spread TRUTH not lies’ โดย บาทหลวงอนุชา ไชยเดช ผู้อำนวยการสื่อมวลชนคาทอลิกประเทศไทย กล่าวว่า ในศาสนาคริสต์ เลข 7 คือเลขที่สมบูรณ์ เช่น ศีลศักดิ์สิทธิ์ 7 ประการ บาปต้น 7 ประการ ในพระคัมภีร์ เมื่อมีเลข 7 จะหมายถึงความสมบูรณ์ ดังนั้นวันที่ 7 เดือน 7 จึงอุปมาได้ว่า การพูดความจริงทำให้ชีวิตของคนคนนั้นสมบูรณ์ มีภาพลักษณ์ดูภูมิฐาน ไว้ใจได้และเป็นคนดี

ในมุมของตนเชื่อว่าเมื่อเราอยู่ในบรรยากาศของการโกหกหลอกลวง สิ่งหนึ่งที่การโกหกหลอกลวงทำร้าย คือ “ความไว้เนื้อเชื่อใจ” อันเป็นที่มนุษย์มีและไม่ควรถูกทำร้าย เพราะหากเราไม่สามารถเชื่อถืออะไรได้ แล้วเราจะใช้ชีวิตกันอย่างไร อย่างเคยมีกรณีการใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ-AI) สร้างภาพสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส สวมเสื้อผ้าแบรนด์หรูราคาแพง แล้วมีคนจำนวนมากส่งต่อภาพนั้นเพราะเชื่อว่าเป็นภาพจริง เนื่องจากไม่เข้าใจว่าเอไอคืออะไร แต่เหตุการณ์แบบนี้ก็ทำให้ขาดความไว้เนื้อเชื่อใจกัน

“ในพระคัมภีร์มีคำหนึ่งที่บอกว่า ‘ความจริงจะทำให้ท่านเป็นไท’ ไทในที่นี้คือความเป็นอิสระ น่าสนใจเพราะในคำถามของการเสวนาก็มีหลายแง่มุมที่น่าสนใจ เช่น  คำโกหกสีขาว หรือพูดความจริงไม่ครบ ความจริงจะทำให้ท่านเป็นไท ก็เพราะว่าเมื่อเราพูดความจริงเราไม่ต้องระวังหลัง เพราะต่อจากนี้จะมาอย่างไรก็ไม่รู้ เราพูดสิ่งที่มันจริงทั้งหมด เพราะฉะนั้นอันนี้เป็นคำสอนที่บอกว่าถ้าเราอยู่กับความจริงเราก็เป็นอิสระจากบาป จากความทุกข์กังวลใดๆ อะไรต่างๆ เรื่องโกหกสีขาว จริงๆ โกหกก็คือโกหก แต่ศาสนาคริสต์เขาจะดูที่เจตนา สมมติว่าขโมยมาปล้นบ้านเรา แล้วถามว่ากุญแจตู้เซฟอยู่ตรงไหน เราบอกความจริงว่าอยู่บนหลังตู้ อันนี้ก็คงไม่ใช่” บาทหลวงอนุชา กล่าว

ซิสเตอร์ศรีพิมพ์ ซาเวียร์ ผู้อำนวยการศูนย์อบรมคริสตศาสนธรรมระดับชาติ กล่าวว่า มีตัวอย่างกรณีการแชร์ภาพที่อ้างว่าเป็นการจุดไฟคบเพลิงสำหรับเตรียมไว้ใช้ในพิธีเปิดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิก 2024 ที่กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส โดยระบุว่าเป็นพิธีที่จัดขึ้นในศาสนสถานของชาวคริสต์ และมีนักบวชเป็นผู้จุด แต่เมื่อไปตรวจสอบในสื่อต่างๆ ก็ไม่พบว่ามีสำนักข่าวใดเลยที่รายงานข่าวการเตรียมไฟคบเพลิงสำหรับกีฬาโอลิมปิกในศาสนสถานที่ฝรั่งเศส   มีเพียงข่าวฝรั่งเศสจัดพิธีรับมอบคบเพลิงไฟโอลิมปิกทางเรือที่ถูกจัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่เห็นภาพนี้ถูกแชร์มาจากหลายๆ คน ในใจก็คิดว่า ในยุคนี้ผู้คนดูจะห่างไกลศาสนา ดังนั้นจึงรู้สึกดีที่มีการทำพิธีจุดคบเพลิงโอลิมปิกที่ศาสนสถาน แต่เมื่อตรวจสอบแล้วไม่ใช่ข่าวจริง จึงรีบตอบคนที่ส่งภาพดังกล่าวกลับไปว่าคงไม่ใช่อย่างแน่นอน ขอให้ตรวจสอบดู ซึ่งภายหลังคนที่ส่งมาก็ได้ลบภาพนั้นออกไป ดังนั้นเมื่อได้รับข้อมูลอะไรมาจะต้องตรวจสอบว่าแหล่งที่มาของข้อมูลเป็นอย่างไร เพราะแม้จะเป็นข้อมูลที่ถูกเขียนขึ้นมาในลักษณะเนื้อหาที่ดูดี แต่หากไม่มีที่มา-ที่ไปที่ก็ไม่ควรส่งต่อ

“บางคนก็จะโกรธถ้ามีคนตั้งคำถาม เขาก็จะเหมือนกับว่า เราแชร์ข้อมูลดีๆ ไปอย่างนี้ไม่ดีหรือ? ดีกว่าไปแชร์ข้อมูลที่มันไม่ดีใช่ไหม? เราบอกว่าจะดีหรือไม่ดีแต่ถ้าไม่มีที่มาที่ไปใครเป็นผู้เขียน ไม่มีสำนักข่าวที่เขียน เราก็ไม่ควรจะแชร์ข้อมูลที่จริงหรือไม่จริงเราก็ไม่ทราบ ก็จะพยายามตั้งหลักตรงนี้มากๆ เลยว่าไม่ควรแชร์ข้อมูลที่ไม่เป็นจริง แต่ก็ไม่กล้าบอกไปในกลุ่มไลน์ เพราะว่ากลัวเขาอาย เราก็ต้องมีเทคนิคไม่ให้เขาอาย ก็ต้องส่งไปที่ส่วนตัวให้ตรวจสอบข้อมูลก่อนส่ง ” ซิสเตอร์ศรีพิมพ์ กล่าว

ผศ.สุชาติ เศรษฐมาลินี กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กล่าวว่า ในคำสอนของศาสนาอิสลาม ซึ่งถือมนุษย์ว่าเป็นทั้งบ่าวและตัวแทนของพระผู้เป็นเจ้า มนุษย์จึงมีหน้าที่เคารพสักการะต่อผู้พระผู้เป็นเจ้า แต่การเคารพสักการะไม่ได้หมายถึงเฉพาะการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาในมัสยิด หรือการถือศีลอดเท่านั้น แต่รวมถึงการปฏิบัติดี-ปฏิบัติชอบทั้งต่อมนุษย์ สภาพแวดล้อมและทุกอย่างที่พระผู้เป็นเจ้าสรรสร้าง 

และในคัมภัร์อัลกุรอ่าน จะมีอยู่บทหนึ่งที่พูดถึงความจริงหรือสัจธรรม ดังนั้นการเป็นคนโกหกโป้ปดมดเท็จ ในทรรศนะของอิสลามจึงถือเป็นบาปที่ร้ายแรง แม้กระทั่งการโกหกสีขาวซึ่งมักพบได้ในชีวิตประจำวัน อิสลามก็พยายามเตือนว่า การโกหกสีขาวจงเป็นสิ่งที่ไม่พึงกระทำ เพราะการโกหกเรื่องเล็กๆ น้อยๆ เช่น ที่บอกว่าคนเราโกหกเฉลี่ย 2 ครั้งต่อวัน เดือนหนึ่งก็ 60 ครั้ง แต่การที่เราโกหกเล็กๆ น้อยๆ อย่างสม่ำเสมอ ท้ายที่สุดเราก็จะเห็นว่าการโกหกเป็นเรื่องธรรมดา

อย่างไรก็ตาม “ใช่ว่าคนเราจะต้องพูดความจริงออกไปทุกอย่าง โดยอาจยกเว้นได้บ้าง เช่น กรณีหากพูดไปแล้วจะทำให้เกิดอันตรายต่อชีวิตของผู้คน” อาทิ เหตุการณ์กลุ่มวัยรุ่นมีเรื่องทะเลาะวิวาททำร้ายคู่อริ สมมติฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งวิ่งหนีตายแอบปีนเข้ามาหลบอยู่ในบ้านของตน แล้วอีกฝ่ายไล่ตามมาพร้อมอาวุธทั้งมีด-ปืน เข้ามาถามตนว่าเห็นคู่กรณีวิ่งผ่านมาแถวนี้บ้างหรือไม่ ซึ่งในศาสนาก็ระบุถึงสถานการณ์บางอย่าง เช่น สงคราม ที่อาจส่งผลให้บุคคลได้รับอันตรายถึงชีวิต ก็ถือเป็นข้อยกเว้นได้

หรือแม้แต่การนำเสนอข้อมูลที่แม้จะเป็นความจริง หากจะไปกระทบสิทธิมนุษยชนก็ต้องระมัดระวัง เช่น กรณีเจ้าหน้าที่ทหารใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ทำป้ายไวนิลแสดงชื่อและภาพถ่ายบุคคลที่ถูกออกหมายจับในคดีความรุนแรง แม้จะเป็นหมายจับจริง แต่ก็ส่งผลกระทบต่อลูกและภรรยาของผู้ต้องหา เช่น ถูกล้อเลียนด่าทอเป็นลูกโจร-เมียโจร หรือสื่อพาดหัวข่าวผู้ต้องหากับอาวุธที่ใช้ก่อเหตุ ในลักษณะตีตราไปแล้วว่าบุคคลนั้นกระทำผิดจริง ทั้งที่ศาลยังไม่ได้ตัดสิน ซึ่งขัดกับหลักที่ว่าบุคคลย่อมเป็นผู้บริสุทธิ์ก่อนที่ศาลจะมีคำพิพากษาว่าผิด (Presumption of Innocence)

“มีกรณีที่ผู้หญิงคนหนึ่งไปก่อคดีฆาตกรรมทำร้ายคน สมมติผมไปทำร้ายใครสักคนหนึ่ง ใช้ระเบิดซีโฟร์ ก็กลายเป็นสุชาติซีโฟร์ แต่พวกเราคงนึกออกว่าผู้หญิงคนนั้นถูกตีตราว่าเป็นอะไร เสร็จแล้วปรากฏว่าในที่สุดศาลตัดสินมาก็ตัดสินมา ก็ปรากฎว่าเธอไม่ได้ทำผิด แต่สื่อนี่กระจายไปหมดแล้ว” ผศ.สุชาติ กล่าว

พระมหานภันต์ สันติภัทโท ประธานกรรมการมูลนิธิ สกพ. และผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร กล่าวว่า ผลกระทบที่ใหญ่มากจากข้อมูลข่าวสารที่ไม่เป็นความจริง เช่น การนำภาพหรือคำสอนของศาสนาต่างๆ มาบิดเบือน คือการสร้างความเกลียดชัง อย่างมีครั้งหนึ่งที่เดินทางไปยังประเทศอังกฤษ ก็มีคนขับแท็กซี่ถามว่า เหตุใดพี่น้องคุณถึงฆ่าพี่น้องเรา โดยอ้างถึงกรณีพระสงฆ์ในประเทศเมียนมา มีการปลุกเร้าให้พุทธศาสนิกชนเข่นฆ่าชาวมุสลิม 

โดยในมุมมองของศาสนาพุทธ ความจริงหรือสัจจะถือเป็นเรื่องสำคัญ อย่างในศีลก็จะมีข้อที่ห้ามพูดเท็จ พูดส่อเสียด พูดเพ้อเจ้อ พูดคำหยาบ ซึ่งคำว่า “พูดส่อเสียด” หมายถึงการพูดที่ทำให้เกิดความแตกแยกในหมู่คนหรือสังคม ส่วนคำถามที่ว่า “จะพูดความจริงอย่างไร?” ขอให้ยึดหลักว่า “นอกจากจริงแล้วยังต้องดูว่าพูดออกไปจะมีประโยชน์หรือไม่ด้วย” บางเรื่องแม้จะจริงแต่ไม่เป็นประโยชน์ก็ไม่จำเป็นต้องพูด อีกทั้งต้องรู้จัก “กาลเทศะ” เช่น เมื่อเห็นการแชร์ข้อมูลที่ผิดในกลุ่มไลน์ การเตือนตรงๆ ในกลุ่มอาจทำให้อีกฝ่ายรู้สึกไม่พอใจได้ อาจใช้วิธีทักไปเตือนเป็นข้อความส่วนตัว เป็นต้น

“คนฟังชอบใจ-ไม่ชอบใจ ไม่เป็นประเด็นสำคัญ ฟังอย่างนี้บางท่านอาจจะรู้สึกว่า ‘ทำไมล่ะ?..ก็ต้องดูสิว่าพูดแล้วเขาควรจะชอบ’ คือความจริงที่เป็นประโยชน์บางครั้งมันไม่น่าฟังแต่เราจำเป็นต้องพูด เพราะถ้าไม่พูดเขาจะไม่มีโอกาสเห็น นึกสภาพเป็นกระจกมันก็ต้องสะท้อน ‘กัลยาณมิตร’ หรือเพื่อนที่ดีจะทำให้เราได้รู้ความจริงที่เป็นประโยชน์แม้จะไม่น่าฟัง ฉะนั้นคนฟังชอบใจ-ไม่ชอบใจไม่เป็นไร แต่นึกถึงหลักการคือต้องรู้กาลเทศะ” พระมหานภันต์กล่าว

ดร.สรยุทธ รัตนพจนารถ ผู้ก่อตั้งและผู้อำนวยการร่วมธนาคารจิตอาสา กล่าวว่า ในมุมมองของตน ผลกระทบจากข่าวลวง-ข่าวเท็จ คือการทำให้เราสูญเสียทรัพยากรที่เป็นปัจจัยจำกัดที่มีค่าที่สุดคือ “เวลา” ซึ่งเป็นทรัพยากรที่ทุกคนได้มาเท่ากัน และเมื่อสูญเสียไปแล้วก็ไม่สามารถหามาทดแทนได้เหมือนทรัพยากรอื่นๆ เพราะข่าวลวงทำให้ต้องมาเสียเวลากับการตรวจสอบซ้ำ ครั้งแล้วครั้งเล่าว่าข้อมูลนั้นถูกต้องหรือไม่ แทนที่จะสามารถนำข้อมูลไปใช้ได้เลย และยังทำให้คนเราขาดเวลาสำหรับการทำความเข้าใจในชีวิต ในความเชื่อหรือศาสนา หรือขาดเวลาทำสิ่งที่ควรทำในสิ่งที่เกิดความงอกงาม

อนึ่ง ในศาสนาพุทธ เมื่อพูดถึงความจริงมักอ้างถึง “หลักกาลามสูตร 10 ประการ” ที่พระพุทธเจ้าสอนชาวกาลามะ ว่าอย่าเชื่อโดยง่ายเพียงเพราะเหตุต่างๆ เช่น เป็นเรื่องที่บอกเล่าต่อๆ กันมา เป็นเรื่องที่คิดเอาเอง หรือเป็นเพราะครูบาอาจารย์บอก แต่เรื่องนี้ก็มีบริบท (Context) อยู่ ไม่ใช่ข่าวที่บอกกันโดยทั่วไป คือหมายถึงการเดินทางทางจิตวิญญาณ ให้เราเชื่อผ่านการปฏิบัติของตนเอง มีตัวเราเป็นคนพิสูจน์ แต่เมื่อมาอยู่ในบริบทของโลกปัจจุบัน ก็น่าสนใจว่าแล้วเวอร์ชั่นที่ร่วมสมัยจะเป็นอย่างไร?

“ตอนเด็กๆ ผมมักจะคิดเอาเองด้วยความเป็นเด็กว่าการพูดความจริงบางส่วน คือการพูดความจริง เมื่อผู้ใหญ่ถามว่า ทำการบ้านเสร็จแล้วหรือยัง? ผมก็บอกว่าทำการบ้านแล้ว แต่เสร็จหรือยัง เว้นเอาไว้ให้เป็นการตีความเอง โตมาขึ้นมาถึงเข้าใจว่ามันไม่ใช่ว่าต้องพูดหมดหรือไม่หมดแต่นั้น แต่มันคือความตั้งใจของเราว่าเป้าหมายของเรามันคืออะไร? เป้าของเรามันเพื่อให้เขาเข้าใจผิดหรือเปล่า? ผมคิดว่าอันนี้มันเป็นประเด็นสำคัญเลย มันมีทั้งเรื่องของบริบท มีเรื่องของความจริงใจ มีเรื่องของความตั้งใจของเราที่จะบิดเบือนสิ่งนี้หรือเปล่า?” ดร.สรยุทธ กล่าว

ด้านผู้ดำเนินการสนทนา สุภิญญา กลางณรงค์ ผู้ร่วมก่อตั้งโคแฟค (ประเทศไทย) กล่าวถึงวันพูดความจริง ซึ่งตรงกับวันที่ 7 กรกฎาคม ของทุกปี ว่า หากย้อนไปเมื่อ 20 กว่าปีก่อน เรากำลังเข้าสู่ยูโทเปีย ทุกคนตื่นเต้นกับอินเตอร์เน็ตในฐานะพื้นที่ใหม่แห่งเสรีภาพ แต่เมื่อผ่านไปสักระยะทุกคนก็ได้สัมผัสถึงด้านมืดของอินเตอร์เน็ต นำไปสู่การรณรงค์สร้างความระมัดระวังและรู้เท่าทันข่าวลวง (Fake News) ซึ่งในช่วงนี้เองก็มีใครสักคนหนึ่งกำหนดวันพูดความจริงขึ้นมา และสามารถสร้างเป็นกระแสในวงกว้างได้

“โคแฟคเราเห็นว่ามีความน่าสนใจดี เราก็เลยจัดกิจกรรมปีนี้เป็นปีแรก เป็นหนึ่งวันที่เราจะได้มีโอกาสรณรงค์กันเรื่องนี้ เพราะว่าหลักๆ ทุกคนน่าจะประสบความทุกข์กับข้อมูลลวง” สุภิญญา กล่าว

-/-/-/-/-/-/-/-/-/-/-

---

By : Zhang Taehun

สำหรับผู้ที่ติดตาม Cofact น่าจะรู้จัก “วันตรวจสอบข่าวลวง (International Fact-Checking Day)” 2 เมษายน ของทุกปี กันดีอยู่แล้ว ซึ่งล้อกันไปกับวันโกหก (April Fools Day) 1 เมษายน ของทุกปี โดยวันตรวจสอบข่าวลวงโลก ถูกริเริ่มโดยInternational Fact-Checking Network (IFCN)ตั้งแต่ปี 2558 และมีการจัดกิจกรรมต่อเนื่องทุกปีทั่วโลกรวมถึงในประเทศไทย เพื่อรณรงค์ให้ทุกภาคส่วนในสังคมเห็นความสำคัญของการตรวจสอบข้อมูลที่ได้รับมาให้แน่ใจก่อน เพื่อแก้ปัญหาการกระจายของข้อมูลทีผิดพลาดโดยเฉพาะบนโลกออนไลน์ 

แต่ยังมีอีกวันหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับความจริงและลวง นั่นคือ “วันพูดความจริง (Tell the Truth Day)” ตรงกับวันที่ 7 กรกฎาคม ของทุกปี อย่างไรก็ตาม ข้อมูลเกี่ยวกับประวัติของวันดังกล่าวค่อนข้างกระจัดกระจาย อีกทั้งยังไม่มีการรับรองโดยหน่วยงานภาครัฐ องค์กรระหว่างประเทศ หรือหน่วยงานภาควิชาการ (ต่างจาก International Fact-Checking Day ที่อย่างน้อยก็มีระบุในเว็บไซต์ของPoynter หรือก็คือ Poynter Institute for Media Studies สถาบันวิชาการด้านวารสารศาสตร์ ในเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก รัฐฟลอริดา สหรัฐอเมริกา) ดังนั้นผู้เขียนจึงขออ้างแหล่งข้อมูลหลายแหล่ง

– nationaltoday.com เว็บไซต์ของ National Today บริษัทโฆษณาซึ่งมีสำนักงานใหญ่ในเมืองซานฟรานซิสโก รัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา อ้างถึงการถกเถียงเชิงปรัชญาของนักปราชญ์คนสำคัญในประวัติศาสตร์โลก เช่น Plato พยายามค้นหาสถานการณ์ที่การโกหกเป็นสิ่งที่ชอบธรรม ในขณะที่ Aristotle ประนามการโกหกทุกรูปแบบ ด้าน Kant และ Schopenhauer มองว่าเป็นการพูดความจริงและการโกหกเป็นหัวข้อที่ซับซ้อนซึ่งได้รับอิทธิพลจากสถานการณ์ แต่ท้ายที่สุดแล้ว การดำเนินชีวิตด้วยความจริงใจต่อตนเองและผู้อื่นคือสิ่งที่หลายคนมุ่งมั่นยึดถือปฏิบัติ

ทั้งนี้ แม้ไม่มีการยืนยันอย่างเป็นทางการ แต่วันพูดความจริง (Tell the Truth Day) แสดงถึงคุณค่าที่ตรงกันข้ามกับวันโกหก (April Fools Day)บทความยังกล่าวด้วยว่า คนเราส่วนใหญ่ ในบางจุดอาจโกหก แต่หวังว่ามันจะเป็นเพียงการโกหกที่มีผลเพียงเล็กน้อย ซึ่งน่าเสียดายที่การโกหกสามารถนำไปสู่ผลลัพธ์ที่เป็นอันตรายมากขึ้นเมื่อมันได้กลายเป็นลักษณะบุคลิกภาพ

– daysoftheyear.com เว็บไซต์ของ Days Of The Year บริษัทเทคโนโลยี สารสนเทศ และอินเตอร์เน็ตซึ่งมีที่ตั้งในอังกฤษ อ้างถึงนักเขียน M. Hirsch Goldberg ที่กล่าวไว้ในหนังสือของเขาว่า มนุษย์โดยเฉลี่ยจะโกหกประมาณ 200 ครั้งต่อวัน ซึ่งรวมถึงการโกหกเล็กๆ น้อยๆ และการหลีกเลี่ยงความจริงโดยการละเลย ขณะที่งานวิจัยของมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย พบว่ามนุษย์มักจะโกหกวันละ 2 ครั้งโดยเฉลี่ย

แต่ไม่ว่าจะมากหรือน้อย ข้อค้นพบดังกล่าวก็ชี้ให้เห็นความสำคัญว่า ควรจะมีสักวันหนึ่งที่กระตุ้นเตือนให้เห็นความสำคัญของการพูดความจริง แม้ว่าการโกหกเล็กๆ น้อยๆ เพื่อปกป้องความรู้สึกของใครบางคนอาจเป็นเรื่องที่ทำกันเป็นปกติ แต่วันพูดความจริงถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นโอกาสที่จะก้าวข้ามพื้นผิวและซื่อสัตย์กับโลก อย่างไรก็ตาม บทความได้ย้ำถึงข้อควรระวังของการพูดความจริง โดยต้องมีวิธีการพูดที่ไม่ทำร้ายจิตใจของผู้อื่นด้วย 

(บทความได้ยกตัวอย่าง “ผมทรงโมฮอว์กสีม่วงนี้ดูดีจังเลย” ซึ่งในใจผู้พูดอาจไม่ชอบ แต่ก็ไม่อยากทำร้ายจิตใจคู่สนทนาจึงโกหกไปเช่นนั้น กับ “ผมทรงโมฮอว์กสีม่วงนี้อาจไม่ใช่สิ่งที่ฉันชอบ แต่ถ้าคุณชอบมันก็ไม่เป็นไร” ซึ่งเป็นการพูดไปตามความรู้สึกจริงๆ ของตัวเรา แต่ขณะเดียวกันก็ยอมรับในสิทธิที่จะเลือกของคู่สนทนาด้วย)

– เว็บไซต์ simplelivingglobal.com ของ Simple Living Global ซึ่งก่อตั้งโดย Bina Pattel ชาวอังกฤษที่ผันตัวเองจากการทำงานในภาคการเงินมาเป็นนักเขียนและผู้ออกแบบหลักสูตรพัฒนาคุณภาพชีวิตของบุคคล ระบุว่า วันที่ 7 กรกฎาคมเป็นวันบอกความจริง ซึ่งเป็นวันที่อุทิศให้กับความซื่อสัตย์และการปฏิเสธการชักจูงและการโกหก วันที่เกิดขึ้นอย่างไม่เป็นทางการนี้สนับสนุนให้ผู้คนพูดความจริงเสมอ แม้ว่าจะไม่สะดวกและยากลำบากก็ตามความซื่อสัตย์และความจริงใจเป็นคุณธรรมที่ทุกศาสนาในโลกเน้นย้ำ วัฒนธรรมทั่วโลกให้ความสำคัญกับความซื่อสัตย์และความจริงใจเป็นพิเศษ ผู้คนที่พูดความจริงมักจะได้รับเกียรติและยกย่องมากกว่าคนที่รู้ว่าโกหก

อย่างไรก็ตาม Simple Living Global อ้างที่มาของการใช้วันที่ 7 กรกฎาคม ว่าเริ่มตั้งแต่ปี 2558 โดยอ้างถึงเว็บไซต์ whatnationaldayisit.com ซึ่งผู้เขียนไม่สามารถค้นหาที่ตั้งของสำนักงานผู้ดูแลเว็บไซต์ดังกล่าวได้ เนื่องจากตัวเว็บไซต์ รวมถึงเฟจเฟซบุ๊กที่อ้างว่าเป็นเพจทางการของเว็บไซต์ดังกล่าวไม่ได้ระบุไว้ ขณะที่บทความ “National Tell The Truth Day” บนเว็บไซต์ whatnationaldayisit.com ที่ระบุว่า วันพูดความจริงถูกพูดถึงครั้งแรก (First identified) ในวันที่ 6 เมษายน 2558 และถูกกล่าวถึงมากที่สุด (Most mentioned on) ในวันที่ 7 กรกฎาคม 2558 พร้อมกับบรรยายว่า..

“วันพูดความจริงตรงกับวันที่ 7 กรกฎาคม ซึ่งแม้ว่าต้นกำเนิดที่แท้จริงของวันบอกความจริงแห่งชาติจะปกคลุมไปด้วยความลึกลับ แต่สิ่งหนึ่งที่แน่นอนก็คือ โลกจะเป็นสถานที่ที่ดีกว่านี้หากทุกคนซื่อสัตย์มากขึ้นอีกนิด บางทีมันอาจจะถูกสร้างขึ้นโดยกลุ่มคนที่แสวงหาความจริงซึ่งเบื่อหน่ายกับการโกหก หรือบางทีอาจเริ่มต้นโดยกลุ่มบุคคลที่ซุกซนที่ต้องการดูว่าพวกเขาสามารถเปิดเผยความลับโดยไม่เจตนา ซึ่งไม่ว่าจะมีต้นกำเนิดมาจากอะไรก็ตาม วันนี้ถือเป็นเครื่องเตือนใจว่าความซื่อสัตย์เป็นนโยบายที่ดีที่สุด”

สำหรับประเทศไทย เท่าที่ผู้เขียนพอจะสืบค้นได้ วันพูดความจริง ซึ่งอ้างถึงวันที่ 7 กรกฎาคม ของทุกปี น่าจะถูกระบุบนปฏิทินครั้งแรกในเดือนกรกฎาคม ปี 2560 โดยอ้างอิงจากปฏิทินบนเว็บไซต์ kapook.com เนื่องจากในเดือนเดียวกันของปี 2559 ยังไม่มีวันดังกล่าวปรากฏขึ้น ขณะที่ในส่วนของรายงานข่าวชิ้นแรกที่กล่าวถึง พบสำนักข่าว Workpoint Today พาดหัว “7 กรกฎาคม ของทุกปี วันพูดความจริง” ในวันที่ 7 ก.ค. 2561 ซึ่งก็อ้างที่มาว่ามาจากเว็บไซต์ whatnationaldayisit.com

โดยสรุปแล้ว “ยังไม่มีแหล่งข้อมูลใดที่ระบุที่มาของวันพูดความจริง (Tell the Truth Day) อย่างเป็นทางการ” ซึ่งแม้กรณีนี้จะเป็นข้อมูลข่าวสารที่ไม่ได้ส่งผลร้ายกับใคร แต่ก็แสดงให้เห็นว่าในอินเตอร์เน็ตที่มีปริมาณข้อมูลไหลเวียนมหาศาล หลายเรื่องก็เป็นข้อมูลที่ไม่ปรากฏแหล่งที่มาชัดเจน ผู้รับข้อมูลข่าวสารจึงต้องระมัดระวังทุกครั้งก่อนจะส่งต่อ โดยเฉพาะหากข้อมูลนั้นมีแนวโน้มจะก่อให้เกิดผลกระทบเชิงลบต่อบุคคลหรือสังคม!!!

-/-/-/-/-/-/-/-/-/-/-

อ้างอิง

https://www.poynter.org/ifcn/international-fact-checking-day/ (International Fact-Checking Day : Poynter)o

https://www.prnewswire.com/news-releases/international-fact-checking-day-set-for-april-2-300431955.html (International Fact-Checking Day Set for April 2 : PR newswire 30 พ.ค. 2560)

https://www.freiheit.org/th/thailand/factcollabth-phakhiikhabekhluuexnkhawcring-praethsithy(“FactCollabTH ภาคีขับเคลื่อนข่าวจริง ประเทศไทย” : FNF 2 เม.ย. 2565)

https://nationaltoday.com/tell-the-truth-day/ (Tell the Truth Day – July 7, 2024 : National Today)

https://www.daysoftheyear.com/days/tell-the-truth-day/ (Tell the Truth Day : Days of the Year) 

https://simplelivingglobal.com/tell-the-truth-day/(Tell the TRUTH Day : Simple Living Global) 

https://www.whatnationaldayisit.com/day/Tell-The-Truth/ (National Tell The Truth Day)

https://www.facebook.com/whatNDII/ (เพจเฟซบุ๊ก What National Day Is It .com)

https://calendar.kapook.com/2559/july

https://calendar.kapook.com/2560/july

https://workpointtoday.com/7-กรกฎาคม-ของทุกปี-วันพูด/ (7 กรกฎาคม ของทุกปี “วันพูดความจริง”: Workpoint Today 7 ก.ค. 2561)

---

29 มิ.ย. 2567 ภาคีโคแฟค (ประเทศไทย) ร่วมกับ มูลนิธิสถาบันการจัดการวิถีพุทธเพื่อสุขและสันติ (มูลนิธิ สกพ. หรือ IBHAP Foundation) ชวนสนทนาธรรมในรายการ Cofact Live Talk ส่งท้าย Pride Month หัวข้อ “มุมมองทางศาสนากับประเด็นสิทธิความหลากหลายของเพศวิถี|เพศสภาพ มายาคติ ความเข้าใจ และ ความสมานฉันท์” โดยมี พระมหานภันต์ สันติภัทโท ประธานกรรมการมูลนิธิ สกพ.และผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดสระเกศราชวรมหาวิหารเป็นวิทยากร

พระมหานภันต์ เริ่มต้นด้วยการกล่าวถึงเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ซึ่งมีทั้งหมด 17 ข้อ ไล่ตั้งแต่ข้อแรกคือ No Poverty (ยุติความยากจน) ไปจนถึงข้อ 17 คือ Partnerships for the Goals (เสริมความเข้มแข็งให้แก่กลไกการดำเนินงานและฟื้นฟูสภาพหุ้นส่วนความร่วมมือระดับโลกสำหรับการพัฒนาที่ยั่งยืน) ขณะที่เมื่อพูดถึง Pride Month จะเกี่ยวข้องกับ “ตัวชี้วัดเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs)” ใน 2 ข้อ คือ ข้อ 5 ความเสมอภาคทางเพศ (Gender Equality) และข้อ 10(ลดความไม่เสมอภาค (Reduced Inequalities)

โดยไทยถือเป็นชาติแรกในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) ที่มีกฎหมายสมรสเท่าเทียมซึ่งก็เป็นตัวชี้วัดเรื่องสิทธิมนุษยชน เรื่องการคำนึงถึงทุกคน ไม่ทิ้งใครไว้เบื้องหลัง ทั้งนี้แม้จะพูดกันเฉพาะในชาติปัจจุบันที่คนเรามีชีวิตอยู่ ในคนคนเดียวกันก็มีทั้งภาวะที่เป็นบุรุษและสตรี ดังนั้นตราบใดที่เรายังยึดถือเรื่องดีงาม เรื่องมนุษยธรรม ไม่ว่าจะอ้างอิงว่าตนเองเป็นเพศใด ทั้งตัวเราและสังคมอาจต้องเปิดใจและเปิดพื้นที่สื่อสารกัน

“ด้านหนึ่งเราต้องยอมรับก่อนว่า มันมีระดับที่สมมติโลกภายนอกเขายินดีกับ พ.ร.บ. สมรสเท่าเทียม เราก็อาจจะยินดีกับเขาด้วย แต่พอถึงเวลาลูกเราจะมีความรักในเพศเดียวกันแล้วอยากจะจดทะเบียนสมรสตาม พ.ร.บ. นี้ ก็อาจจะมีความรู้สึกต่างไป” พระมหานภันต์ เปิดประเด็นชวนคิด

พระมหานภันต์ กล่าวถึงประเด็นเริ่มที่ “ครอบครัว” ซึ่งเมื่อกฎหมายสมรสเท่าเทียมได้รับความเห็นชอบจากรัฐสภาผ่านออกมาบังคับใช้ เป็นการรับรองสิทธิของความรักและการรับผิดชอบชีวิตของกันและกัน และด้วยโครงสร้างของสังคมก็ทำให้หลายคนรู้สึกผ่อนคลาย กล้าเปิดเผยอัตลักษณ์ทางเพศของตนมากขึ้น แต่หากบุตรหลานของเราเป็นแบบนั้น แล้วคนเป็นพ่อแม่ผู้ปกครองจะคิดอย่างไร จะร่วมยินดีกับความรักในเพศเดียวกันของบุตรหลายหรือไม่? หรือเราควรจะวางใจอย่างไร?

พระมหานภันต์ กล่าวว่าด้วยประสบการณ์ที่เติบโตมากับโยมแม่ที่สอนให้มีมารยาท พร้อมๆ ไปกับให้ยอมรับทุกคนในแบบที่คนคนนั้นเป็น จึงไม่รู้สึกว่าเป็นเรื่องที่ยอมรับไม่ได้ อย่างเมื่อวันที่ 25 มิ.ย. 2567 มูลนิธิ สกพ. มีโอกาสได้จัดวงพูดคุยกับผู้นำศาสนาต่างๆ ซึ่งในช่วงท้าย ก็มีตัวแทนจากศาสนาฮินดู ตั้งคำถามว่า ในฐานะที่เป็นพระภิกษุสงฆ์ คิดอย่างไรกับ LGBTQ+ 

“อาตมาก็เลยบอกว่า ถ้าโดยส่วนรู้สึกว่ามันมีความเป็นสิทธิมนุษยชนของแต่ละคน ที่ด้านหนึ่งแม้ว่าในส่วนของศาสนาจะมีคำสอนที่แตกต่างกัน แต่ด้านหนึ่งต้องไม่ลืมในฐานะที่เขาเป็นมนุษย์คนหนึ่ง แม้จะมีข้อบัญญัติในศาสนาที่แตกต่าง อาตมาก็ขออภัยเขาว่าด้านหนึ่งก็เคยไปร่วมเสวนากับหลากหลายศาสนา แล้วอาตมาก็ตอบแม้ในหลายศาสนาจะมีข้อห้ามเมื่อพูดถึงเรื่องนี้ แต่เราผู้ซึ่งเป็นมนุษย์ด้วยกันเขารักกัน เราทำไมจะต้องไปตัดสิน ไปกีดกันใม่ให้เขาได้รักกันหรือมีชีวิตอยู่ด้วยกัน 

หากคิดว่ามันเป็นความผิดบาปตามหลักความเชื่อของศาสนาของแต่ละท่านที่มีพระเจ้าของตนเอง ก็ปล่อยให้เป็นเรื่องของเขากับพระเจ้าดีกว่าไหม? เราไม่ต้องไปตัดสินอะไร เราในฐานะมนุษย์ด้วยกัน ตราบใดที่เขาไม่ไปละเมิดการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ก็น่าจะเปิดพื้นที่ให้เขา ไม่ใช่ไปกดดันจนทำให้เขาต้องหลบซ่อนเหมือนกับในอดีต” พระมหานภันต์ กล่าว

พระมหานภันต์ อธิบายเสริมในประเด็นนี้ว่า การเกิดขึ้นของ Pride Month ก็เพื่อรณรงค์เรื่องเหล่านี้ เพราะในต่างประเทศ เช่น สหรัฐอมเริกา อังกฤษ ในอดีตมีการกดดันเรื่องนี้มาก คนรักเพศเดียวกันถูกตีตราว่าเป็นผู้ป่วยจิตเวช จึงถือว่าหากมอง ณ ห้วงเวลาปัจจุบัน “เรานั้นก็พัฒนามาไกลจนรู้แล้วว่าความดี-ความชั่ว ไม่เกี่ยวข้องกับรสนิยมทางเพศ ไม่ว่าชายจริง-หญิงแท้ หรือคนรักเพศเดียวกัน ก็ทำดี-ทำชั่วได้ไม่แตกต่างกัน” จึงไม่จำเป็นต้องนำเรื่องศาสนามาพูดในประเด็นนี้ นอกจากศาสนาแล้วอย่าลืมว่าทุกคนเป็นมนุษย์ และเราควรมีมนุษยธรรม

แต่หากเน้นไปที่ศาสนาพุทธ พระมหานภันต์กล่าวถึงหน้าที่ของพ่อแม่ต่อลูก ก็คือการอบรมสั่งสอนลูกให้ตั้งอยู่ในความดี-ไม่ทำความชั่ว ซึ่งหากในมุมนี้ ไม่ว่าลูกจะมีอัตลักษณ์ทางเพศอย่างไรก็ควรจะเป็นความสุขของเขา ทั้งนี้ “เราต้องยอมรับว่า คนแต่ละคนล้วนมีชีวิตเป็นของตนเอง และไม่สามารถทำให้เขาเป็นดั่งใจของเราได้ แม้เราจะหวังดีกับเขาแค่ไหนก็ตาม” ซึ่งไม่เฉพาะเรื่องอัตลักษณ์ทางเพศ แต่ยังรวมถึงวิถีชีวิตในมุมต่างๆ ด้วย เช่น การเลือกอาชีพที่ใม่ตรงกับสายงาน เป็นต้น

ดังนั้นแล้ว “เราทำได้เพียงยอมรับและวางอุเบกขา” เพราะต่อให้เราจะทุกข์ใจอย่างไรก็ไม่ทำให้เขาเปลี่ยนไป แล้วเราจะทุกข์ไปเพื่ออะไร หรือแม้ว่าเขาเปลี่ยนมาเป็นหรือมาทำในสิ่งที่เราต้องการ ก็เท่ากับเขาต้องยอมทนทุกข์ทรมานเพื่อให้เรามีความสุข ก็ต้องถามว่าเราอยากให้เป็นแบบนั้นจริงๆ หรือ? ซึ่งศาสนาพุทธมีคำสอนว่า “สัพเพธัมมานาลัง อภินิเวสายะ” แปลว่า “ธรรมทั้งหลายไม่ควรยึดมั่น” อย่างไรก็ตาม เราก็ต้องเข้าใจว่า บางเรื่องเป็นกฎธรรมชาติ แต่บางเรื่องก็เป็นกฎเกณฑ์ 

“ณ ตอนนี้ บ้านเมืองเรากำลังจะมีการเปลี่ยนแปลงในแง่ของกฎเกณฑ์อันเนื่องมาจากวิธีคิด-วิธีมองของคน ซึ่งอันนี้ก็เป็นเรื่องที่ชวนเอาธรรมะไว้ในใจ ก็คือทำใจนั่นเอง” พระมหานภันต์ฝากข้อคิดต่อประเด็นนี้ไว้

จากเรื่องกฎหมายสมรสเท่าเทียม พระมหานภันต์ขวนมองประเด็นท้าทายเรื่องตำแหน่งแห่งหนในสังคมของกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศ ซึ่งหลายเรื่องก็ยังเป็นข้อถกเถียง เช่น การใช้ห้องน้ำ จะมีห้องน้ำเฉพาะสำหรับคนข้ามเพศ (Transgender) หรือจะเป็นห้องน้ำร่วมไม่แยกเพศ (Unisex) หรือการแข่งขันกีฬา ซึ่งนักกีฬาที่เป็นหญิงข้ามเพศ ไปแข่งกับชายแท้ก็เสียเปรียบ แต่ไปแข่งกับหญิงแท้ก็ได้เปรียบ ซึ่งก็สามารถเปิดพื้นที่พูดคุยกันได้

ด้าน สุภิญญา กลางณรงค์ ผู้ร่วมก่อตั้งภาคีโคแฟค (ประเทศไทย) ซึ่งเป็นผู้ดำเนินรายการ กล่าวว่า ในเดือนมิถุนายนของทุกปี หรือเรียกว่า “Pride Month” ทั่วโลกจะมีการรณรงค์เรื่องสิทธิความหลากหลายของเพศวิถีและเพศสภาพ ซึ่งก็เป็นส่วนหนึ่งของ SDGs นอกจากนั้น วันที่ 18 มิถุนายน ของทุกปี ยังเป็นวันรณรงค์หยุดการใช้ถ้อยคำสร้างความเกลียดชัง (Hate Speech) และการกลั่นแกล้งรังแกทางออนไลน์ (Cyberbullying) อีกด้วย ซึ่งงานของโคแฟคคือการส่งเสริมการสื่อสร้างอย่างสร้างสรรค์ ค้นหาข้อเท็จจริงและมีสัมมาวาจา

ทั้งนี้ หากมองในระดับครอบครัว พ่อแม่อาจต้องฝึกปล่อยวางเมื่อลูกมีวิถีทางเพศเป็นของตนเอง แต่หากมองในระดับสังคมก็ต้องเข้าใจและเรียนรู้ไปด้วยกัน เช่น แม้ปัจจุบันจะมีกฎหมายสมรสเท่าเทียมรองรับแล้ว แต่ในทางปฏิบัติต้องยอมรับว่าเราเคยชินกับสังคมที่มีกรอบเพียง 2 เพศสภาพตามสรีระกันมานาน เช่น การไปปฏิบัติธรรม ต้องแยกเรือนชาย-เรือนหญิง แม้จะเข้าใจว่าบางคนสรีระเป็นชายแต่สภาพจิตใจเป็นหญิง แต่หากให้พักเรือนพักของเพศหญิงก็จะทำให้ผู้หญิงไม่สบายใจเช่นกัน เรื่องนี้ก็ต้องเอาใจเขามาใส่ใจเรา

“ในแง่หนึ่งเราก็ยอมรับสิทธิ์ แต่ถ้าสิ่งอำนวยความสะดวก (Facilities) ยังไม่พร้อม ในทางปฏิบัติคนที่สรีระยังเป็นชายก็อาจจะต้องอยู่เรือนชายก่อนไหม? เพื่อคำนึงถึงคนหมู่มาก มันอาจจะต้องถ้อยทีถ้อยอาศัย ปรับตัวเรียนรู้กันไปทุกๆ ฝ่าย เพราะคงไม่ได้มีใครยืนอยู่ที่เส้นไหน 100% อันนั้นน่าจะเป็นทางออก” สุภิญญา กล่าว

หมายเหตุ : สามารถรับชมย้อนหลังได้ที่

https://www.facebook.com/CofactThailand/videos/506608675057080