YouTube แบนข้อมูลเท็จเกี่ยวกับ “วัคซีนโควิด” COFACT SPECIAL REPORT #4
YouTube แบนข้อมูลเท็จเกี่ยวกับ “วัคซีนโควิด”
COFACT SPECIAL REPORT #4
English Summary:
This week, YouTube announced the ban on all vaccine misinformation contents across the globe. This move aims to help users get the right information of the vaccines from scientific experts. YouTube says it removes more than 130,000 vaccine misinformation videos from its platform so far. This new policy affects some news outlets, including RT DE, the German-language news service of the Russian state media outlet, and many conservative creators who do not believe in the vaccine. Some of them believe this new policy violates their right to speak, but many experts say misinformation from YouTube does more harm than good.
ยูทูบ (YouTube) เว็บไซต์โซเชียลวีดีโอยอดนิยมออกนโยบายใหม่ แบนชื่อบัญชีและเนื้อหาที่ให้ข้อมูลเท็จเกี่ยวกับวัคซีนโควิด เนื่องจากบริษัทได้รับรายงานว่ามีครีเอเตอร์หลายคนนำเสนอเนื้อหาที่สร้างความเข้าใจผิดเกี่ยวกับวัคซีน ทำให้ประชาชนได้รับข้อมูลที่ผิดพลาด และไม่ยอมไปฉีดวัคซีนเพราะได้รับข้อมูลเหล่านี้ โดยยูทูบจะใช้นโยบายนี้กับครีเอเตอร์ในทุกประเทศ ทั้งครีเอเตอร์อิสระ และครีเอเตอร์เจ้าใหญ่
ยูทูบระบุว่า คลิปวีดีโอที่มีเนื้อหาดังต่อไปนี้ จะได้รับคำแจ้งเตือนให้นำคลิปลงจากระบบ
- วัคซีนที่ได้รับการอนุมัติโดยองค์การอนามัยโลกส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อสุขภาพของผู้ที่ได้รับวัคซีน
- วัคซีนไม่ช่วยลดอัตราการติดเชื้อและการป่วย
- วัคซีนทำให้เกิดอาการคล้ายผู้ป่วยออทิสติก
- วัคซีนทำให้เกิดมะเร็ง
- วัคซีนทำให้เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
- มีการใส่ชิพตรวจจับตำแหน่งของผู้ได้รับวัคซีน หรืออุปกรณ์สื่อสารใดๆ เข้าสู่ร่างกายผู้ที่ได้รับวัคซีน
อย่างไรก็ตาม ยูทูบจะไม่แบนคลิปที่เป็นการสนทนาหรือให้ข้อมูลเชิงวิทยาศาสตร์ เพื่อโต้แย้งทฤษฎีต่างๆ หรือพูดถึงผลการศึกษาของวัคซีนแต่ละประเภท
ยูทูบยอมรับในคำแถลงการณ์ว่า แพลตฟอร์มของตนมีความสำคัญต่อประชาชน โดยเฉพาะในภาวะโรคระบาดในปัจจุบัน ประชาชนหลายคนสืบค้นวีดีโอที่เกี่ยวข้อกับโควิด-19ในยูทูบจำนวนมาก ดังนั้นเพื่อให้ประชาชนได้รับข้อมูลข่าวสารที่ถูกต้อง บริษัทจึงต้องปรับเปลี่ยนนโยบายใหม่ เพื่อไม่ให้ประชาชนได้รับข้อมูลเกี่ยวกับวัคซีนที่ผิด จนเกิดความวิตกกังวลและไม่เชื่อมั่นในวัคซีนที่ผ่านการรับรองแล้ว
ล่าสุดยูทูบชี้แจงกับสำนักข่าวบีบีซีว่า บริษัทได้ลบคลิปวีดีโอที่นำเสนอข้อมูลที่ไม่ถูกต้องเกี่ยวกับวัคซีนโควิด-19 แล้วกว่า 1.3 แสนคลิป ทั้งหมดเป็นคลิปที่มีการเผยแพร่ตั้งแต่เกิดการแพร่ระบาดของโควิดเมื่อปีที่แล้วจนถึงปัจจุบัน แต่ในคำชี้แจงไม่ได้ระบุว่ามีการลบคลิปวีดีโอจากครีเอเตอร์ประเทศใดไปแล้วบ้าง
สำหรับครีเอเตอร์ที่โพสคลิปวีดีโอที่เข้าข่ายผิดนโยบายใหม่ของยูทูบจะได้รับคำแจ้งเตือนก่อนหนึ่งครั้ง ครีเอเตอร์จะต้องชี้แจงหากเนื้อหาที่ตนผลิตไม่ได้มีเจตนาทำผิด หรือไม่มีข้อมูลเท็จ แต่ถ้าหากไม่ชี้แจง หรือมีการกระทำผิดซ้ำ ระบบก็จะบล็อกบัญชีดังกล่าวทันที
“สื่อรัสเซียลั่น เตรียมแบนยูทูบ”
หลังจากยูทูบประกาศนโยบายใหม่ออกมา สื่อค่ายแรกๆ ที่ถูกยูทูบแบนเนื้อหาทันทีคือช่อง RT DE สื่อของรัฐบาลรัสเซียภาคภาษาเยอรมัน ซึ่งเผยแพร่เนื้อหาด้อยค่าวัคซีนที่รัฐบาลเยอรมนีใช้ ยูทูบออกคำเตือน RT DE ให้หยุดเผยแพร่เนื้อหาดังกล่าวทันที พร้อมกับบล็อกการโพสวีดีโอชั่วคราว จนกว่า RT DE จะลบเนื้อหาดังกล่าวออกจากระบบ
ผลจากนโยบายนี้สร้างความไม่พอใจให้กับรัฐบาลรัสเซียเป็นอย่างมาก โดยโฆษกประจำเครมลินชี้แจงว่า ยูทูบไม่เคารพเสรีภาพในการนำเสนอข้อมูลข่าวสาร และรัฐบาลรัสเซียเรียกร้องให้กูเกิล (Google) บริษัทแม่ของยูทูบปลดบล็อกให้กับ RT DE ทันที มิเช่นนั้นรัฐบาลอาจปรับหรือแบนการประกอบกิจการของกูเกิลในรัสเซีย
อย่างไรก็ตามผู้เชี่ยวชาญด้านสื่อในเยอรมนีระบุว่า ถึงแม้ RT DE จะเป็นสื่อของรัฐบาลรัสเซีย แต่เนื้อหาที่นำเสนอเป็นภาษาเยอรมัน และมีการประกอบกิจการในเยอรมนี การแบนบัญชีดังกล่าวเกิดขึ้นในเยอรมนี ที่สำคัญ RT DE ปฏิบัติตัวเป็นกระบอกเสียงให้กับรัฐบาลรัสเซีย และนำเสนอเนื้อหาปลุกปั่น สร้างความเข้าใจที่ผิดให้กับประชาชนในเยอรมนีอยู่บ่อยครั้ง จึงทำให้รัฐบาลรัสเซียมองเหตุผลการแบนบัญชี RT DE เป็นประเด็นทางการเมือง
ด้านโฆษกของรัฐบาลเยอรมนีระบุว่า การตัดสินใจแบนบัญชี RT DE มาจากยูทูบ รัฐบาลเยอรมนีไม่มีส่วนเกี่ยวข้องแต่อย่างใด
“เฟซบุ๊ก – ทวิตเตอร์ ออกมาตรการคล้ายกัน แต่ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร”
ก่อนหน้านี้แพลตฟอร์มสังคมออนไลน์ยอดนิยมทั้งทวิตเตอร์ (Twitter) และเฟซบุ๊ก (Facebook) ต่างออกมาตรการควบคุมเนื้อหาเท็จเกี่ยวกับวัคซีนโควิด-19 อาทิ การใส่ตัวหนังสือกำกับบริเวณโพสที่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับโควิด-19 และแบนบัญชีที่นำเสนอข้อมูลเท็จเกี่ยวกับวัคซีน แต่นั่นก็ไม่สามารถทำให้เนื้อหาเหล่านี้หมดไปจากแพลตฟอร์มได้ หลายครั้งเราจะเห็นการโพสเนื้อหาผ่านกลุ่มส่วนตัว หรือการแชร์ข้อความบนหน้าโปรไฟล์ส่วน หรือส่งหากันผ่านแอปพลิเคชั่นส่งข้อความ (อาทิ Messenger, Line, WhatsApp) ข้อความเท็จเหล่านี้มักถูกส่งต่อในกลุ่มเพื่อน และญาติของเจ้าของบัญชีนั้น จนนำไปสู่การเชื่อข้อมูลที่ผิด และสื่อสังคมออนไลน์เหล่านี้ก็ไม่สามารถเอาผิดใดๆ กับเจ้าของบัญชีเหล่านี้ได้ เนื่องจากหลายครั้งข้อความเหล่านี้ไม่ได้เปิดเผยแบบสาธารณะ
สำนักข่าว NPR ของสหรัฐฯ พบว่า ข้อความเท็จเกี่ยวกับวัคซีนมักสร้างขึ้นโดยกลุ่มบุคคลฝ่ายอนุรักษ์นิยม และกลุ่มคลั่งลัทธิบางกลุ่มที่ไม่เชื่อเรื่องวิทยาศาสตร์ พวกเขาจะนำเสนอเนื้อหาที่ลดคุณค่าของการศึกษาวิจัยวัคซีน และโน้มน้าวไม่ให้ประชาชนไปฉีดด้วยเหตุผลต่างๆ นาๆ ที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับเหตุผลด้านสุขภาพและสาธารณสุข หลังจากสื่อสังคมออนไลน์หลายแพลตฟอร์มเริ่มเอาจริงกับผู้สร้างเนื้อหาเหล่านี้ เช่นการเขียนกำกับว่าเป็นข้อมูลที่ขัดกับหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ หรือให้ตรวจสอบข้อมูลกับหน่วยงานด้านสาธารณสุขก่อนตัดสินใจเชื่อ ทำให้ผู้สร้างเนื้อหาเท็จหันไปใช้แพลตฟอร์มอื่น เช่น Rumble หรือเว็บแชร์วีดีโอที่ไม่มีการกำกับดูแลเข้มงวด
ดังนั้นคงเป็นเรื่องยากที่บริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ที่เป็นเจ้าของแพลตฟอร์มสื่อสังคมออนไลน์ยอดนิยมจะสามารถลบเนื้อหาเท็จเกี่ยวกับวัคซีน หรือโควิด-19 ไปได้ วิธีการที่เราทุกคนจะช่วยได้คือไม่หลงเชื่อข้อมูลที่ปราศจากแหล่งอ้างอิง ควรเช็คแหล่งที่มาหลายๆ แหล่งว่ารายงานข้อมูลตรงกันหรือไม่ หากไม่มั่นใจให้ตรวจสอบข้อมูลกับหน่วยงานด้านสาธารณสุขในประเทศ และต่างประเทศ หากข้อมูลที่ได้ยังไม่ได้รับการรับรองจากหน่วยงานเหล่านี้ เราอาจสันนิษฐานก่อนได้ว่าข้อมูลไม่น่าเชื่อถือ อาจจะต้องค้นหาที่มาเพิ่มเติมก่อนที่จะปักใจเชื่อ หรือส่งต่อไปให้ผู้อื่น
อ่านคำชี้แจงเกี่ยวกับนโยบายแบนเนื้อหาเท็จที่เกี่ยวกับวัคซีนโควิด-19 ของยูทูบเพิ่มเติมที่: https://blog.youtube/news-and-events/managing-harmful-vaccine-content-youtube/
ที่มา:
https://www.npr.org/2021/09/29/1041493544/youtube-vaccine-misinformation-ban
https://www.bbc.com/news/technology-58743252
https://www.aljazeera.com/news/2021/9/29/youtube-shuts-german-channels-of-russian-broadcaster-rt
เกี่ยวกับผู้เขียน
ธนภณ เรามานะชัย (ไมค์) Fact-checker และ คอลัมนิสต์ประจำ Cofact Thailand
ปัจจุบันทำหน้าที่วิทยากรด้านการตรวจสอบข้อมูลข่าวและเครื่องมือดิจิทัลด้านข่าวให้กับ Google News Initiative ก่อนหน้านี้เขาเป็นผู้ประกาศข่าวเทคโนโลยีให้กับสถานีโทรทัศน์วอยซ์ทีวี (Voice TV) และอดีตกรรมการสมาคมผู้สื่อข่าวต่างประเทศประจำประเทศไทย (FCCT) https://www.damikemedia.com
